Câu chuyện cầu thân khiến người đời đập bàn khen ngợi trong "Tam quốc diễn nghĩa"

Trong danh tác kinh điển Trung Quốc "Tam quốc diễn nghĩa" của La Quán Trung, hai điển cố lịch sử "Lưu Bị mượn Kinh Châu" và "Quan Vũ vô tình đánh mất Kinh Châu" nổi tiếng ai ai cũng biết kể cả phụ nữ và trẻ em. Lưu Bị cầu thân là một màn kịch lịch sử do Lưu Bị không trả lại Kinh Châu mà ra. Nó cũng thú vị không kém và không nên bỏ lỡ! Đây cũng chính là lý do vì sao câu chuyện “Lưu Bị cầu thân” được nhiều thế hệ sau chuyển thể thành nhiều vở kịch và được mọi người vô cùng yêu thích và ca ngợi.

Lưu Bị kén vợ

Lại nói Lưu Bị và Tôn Quyền đã kết thân trong trận Xích Bích, Tào Tháo đã bị đánh bại, chỉ còn lại Tào Nhân trấn giữ Giang Lăng. Chu Du đã chiến đấu ác liệt với Tào Nhân thêm một năm nữa mới chiếm được Giang Lăng. Chu Du được Tôn Quyền bổ nhiệm làm thái thú quận Nam, cũng phân chia vùng đất bờ nam sông Dương Tử cho Lưu Bị. Lưu Bị đóng quân ở Du Giang Khẩu, đổi Sán Lăng thành Công An, nhân cơ hội này chiếm lấy bốn quận phía Nam. Con trai của Lưu Biểu là Lưu Kỳ bệnh chết, Lưu Bị lên làm thái thú Kinh Châu. Đông Ngô sai Lỗ Túc đến cầu Lưu Bị trả lại Kinh Châu nhưng không có kết quả.

Vừa đúng lúc này, vợ của Lưu Bị là Cam phu nhân qua đời. Chu Du nghĩ rằng thời cơ đã đến, liền đề nghị Tôn Quyền chủ động gả em gái mình cho Lưu Bị, nhằm củng cố liên minh Tôn-Lưu thông qua hôn nhân chính trị, cùng nhau chống lại Tào Tháo. Trên thực tế, đây là "mỹ nhân kế" do Chu Du dựng lên để giành lại Kinh Châu, ý đồ của ông ta là dụ Lưu Bị đến Nam Khư (nay là Kinh Khẩu, Trấn Giang) và giam lỏng ông ta làm con tin, sau đó phái người đến gặp Khổng Minh để đổi Kinh Châu lấy Lưu Bị. Tuy nhiên, thần cơ diệu toán, túc trí đa mưu Gia Cát Lượng đã nhìn thấu kế hoạch của Chu Du và tương kế tựu kế, làm giả thành sự thật, khiến Chu Du "Đền vợ lẫn thiệt hại binh lính".

Trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, việc Lưu Bị với Đông Ngô cầu thân xuất hiện ở hồi 54 "Ngô quốc thái đến chùa xem rể hiền, Lưu hoàng thúc động phòng cưới vợ mới". Cốt truyện đầy những tình tiết bất ngờ và cao trào. Đôi khi có ánh kiếm lóe lên, đôi khi có niềm vui và hạnh phúc; đôi khi có núi và sông, đôi khi có những khúc quanh co. Đây là cuộc chiến trí tuệ và lòng dũng cảm, đồng thời cũng đầy hài hước; vừa ly kỳ vừa tuyệt vời. Vì vậy, câu chuyện "Lưu Bị cầu thân" đã được chuyển thể thành nhiều tiết mục phổ biến như Kinh kịch, Hà Nam kịch, Huệ kịch, Vân Nam kịch, Quế kịch, Tứ Xuyên kịch, Quảng Đông, Tề kịch, Hồ Nam kịch, Hán kịch, Tần Cường kịch, Hà Bắc bang tử, Thần hòa kịch, Tĩnh hòa kịch và Ba Lăng kịch

1. Tương kế tựu kế

Tôn Quyền xem qua kế hoạch của Chu Du, gật đầu mừng thầm, và sai Lã Phạm tới Kinh Châu mai mối, mong muốn kén Huyền Đức làm rể, vĩnh kết thông gia, đồng tâm phá Tào, hưng vượng nhà Hán. Khổng Minh tương kế tựu kế,  sai ngay Tôn Càn cứ việc sang Giang Nam nói việc hôn nhân. Tôn Càn vâng mệnh cùng với Lã Phạm sang ra mắt Tôn Quyền. Tuy nhiên Huyền Đức sợ Chu Du lập mưu hãm  hại, không muốn đi vào nơi nguy hiểm. Khổng Minh nói : ' Tôi đã định sẵn ba kế, việc này phi Tử Long đi không xong!". Sau đó, bèn gọi Tử Long đến cạnh, ghé tai dặn rằng: Ngươi bảo vệ chúa công sang Đông Ngô, nên nhận lấy ba cẩm nang này, trong có ba kế rất hay, cứ theo thứ tự mà làm. Nói đoạn, đưa ba cẩm nang cho Vân giấu kỹ trong người. Đoạn Khổng Minh sai người sang Đông Ngô dâng lễ cưới trước, lễ vật đầy đủ không thiếu thứ gì".

" Huyền Đức trong lòng áy náy không yên. Khi thuyền đã đến Nam Từ, Vân tự nhủ: - Quân sư trao cho ba kế hay, dặn cứ thứ tự làm theo, nay đã đến đây, phải mở túi thứ nhất ra xem mới được! Vân bèn mở túi thứ nhất ra xem. Xem xong, Vân gọi năm trăm quân sĩ, dặn bảo các việc. Lại nói với Huyền Đức vào ra mắt Kiều quốc lão trước. Cụ này là cha hai nàng Kiều, nhà ở Nam Từ', Huyền Đức mang dê và rượu vào bái kiến quốc lão, thuật lại việc Lã Phạm sang làm mối Tôn phu nhân. Năm trăm quân sĩ, người áo thắm, kẻ quần điều, tấp nập ra phố mua bán đồ vật, nói toang lên rằng Huyền Đức vào làm rể Đông Ngô. Mọi người trong thành đều biết chuyện cả. 

Lại nói Kiều quốc lão sau khi gặp Huyền Đức xong, vào ngay trong cung chúc mừng bà Ngô quốc thái. Chẳng ngờ Ngô quốc thái không hay biết gì cả nên vô cùng ngạc nhiên, cho gọi Tôn Quyền tới hỏi rõ sự tình, sau khi biết là kế của Chu Du, Ngô quốc thái không ngừng mắng Chu Du. Tục ngữ có câu trai lớn dựng vợ, gái lớn gả chồng. Kiều quốc lão ở bên cạnh vội vàng tác hợp: Nếu bách tính khắp thành đều đã biết việc này, có thể nói là như gạo đã nấu thành cơm. Nếu dùng kế ấy, dù có lấy lại được Kinh Châu, cũng bị thiên hạ chê cười!
- Việc đã lỡ ra thế này rồi, nhưng xét Lưu Huyền Đức cũng là tôn thân nhà Hán, chi bằng gả đi, kẻo mang tiếng xấu.
- Lưu hoàng thúc là hào kiệt thời nay; nếu kén được người rể ấy cũng xứng đáng, không nhục gì cô em đâu!'. Quốc thái cân nhắc cuối cùng chỉ có thể nói với Tôn Quyền:  "Ta chưa biết mặt Lưu hoàng thúc ra sao, ngày mai mời đến chùa Cam Lộ cho ta xem mặt. Nếu vừa ý ta thì gả quách con ta cho hoàng thúc cũng được".

"Tôn Quyền vốn là người chí hiếu, thấy mẹ nói thế, liền vâng lời, trở ra gọi Lã Phạm bảo: Ngày mai mở một tiệc yến ở nhà phương trượng chùa Cam Lộ, để quốc thái xem mặt Lưu Bị. Lã Phạm nói:
- Sao không sai Giả Hoa phục sẵn ba trăm quân đao phủ ở hai bên hành lang. Hễ thấy quốc thái có ý không bằng lòng, thì nổi một tiếng hiệu cho quân phục đổ ra mà trói Lưu Bị lại. Quyền y lời, bảo Giả Hoa sắp sẵn mọi việc đâu đấy, chỉ chờ xem ý quốc thái ra sao thôi."

Hôm sau, Ngô quốc thái và Kiều quốc lão đến trước chùa Cam Lộ, vào nhà phương trượng ngồi chơi. Tôn Quyền dẫn một ban mưu sĩ cùng đến, sai Lã Phạm ra nhà khách mời Huyền Đức.

Huyền Đức mặc áo giáp nhỏ ở trong, ngoài khoác cẩm bào. Các tuỳ tùng đeo kiếm đi theo, lên ngựa thẳng tới chùa Cam Lộ. Triệu Vân mặc giáp, nai nịt gọn ghẽ, dẫn năm trăm quân bảo vệ. Huyền Đức đến cửa chùa xuống ngựa, vào ra mắt Tôn Quyền trước. Quyền thấy Huyền Đức diện mạo phi thường, đã có ý hoảng sợ. Hai bên chào hỏi nhau rồi, vào nhà phương trượng ra mắt quốc thái. Quốc thái thấy Huyền Đức mừng lắm, nói với Kiều quốc lão: Người này thật đáng rể ta lắm! Quốc lão nói: - Huyền Đức có dáng như rồng như phượng, uy nghi đường bệ. Vả lại, nhân nghĩa dội khắp thiên hạ. Quốc thái được rể hiền như thế, thật đáng chúc mừng! Huyền Đức lạy tạ, cùng ăn yến ở trong nhà phương trượng.

 Một lát, Tử Long đeo gươm đi vào, đứng bên cạnh Huyền Đức, Quốc thái hỏi người nào? Huyền Đức bẩm:
- Đó là Triệu Vân ở Thường Sơn.
Quốc thái nói:
- Có phải tướng cứu được A Đẩu ở trận Đương Dương Trường Bản đó không? Huyền Đức nói:
- Bẩm chính phải!
Quốc thái khen:
- Thế mới thực là tướng quân! Nói rồi ban cho Triệu Vân một cốc rượu. Triệu Vân bảo Huyền Đức rằng:
- Tôi vừa đi xem xét ngoài hành lang, tất nhiên có chuyện chẳng lành; chúa công nên kêu với quốc thái.
Huyền Đức liền đến quỳ trước mặt quốc thái, khóc mà nói rằng:
- Quốc thái nhược bằng muốn giết Lưu Bị, thì Bị xin ra đây để chịu chết!
Quốc thái hỏi:
- Sao lại nói thế?
Huyền Đức thưa:
- Quân đao phủ mai phục hai bên hành lang, không có ý giết Bị thì để làm gì? Quốc thái nổi giận mắng Tôn Quyền. Kiều lão công cũng khuyên can. Quốc thái mới mắng đuổi Giả Hoa ra. Quân đao phủ, tên nào tên nấy ôm đầu lủi thủi chạy cả.

Quốc thái sợ Huyền Đức bị mưu hại, nên gọi dọn vào trong phủ ở chọn ngày thành hôn. vài hôm sau, quốc thái kén được ngày lành tháng tốt, mở tiệc rất to, rồi cho Tôn phu nhân cùng với Huyền Đức làm lễ thành hôn. Đám cưới được mô tả diễn ra tại chùa Cam Lộ (Trấn Giang), có tham dự của Ngô quốc thái – mẹ kế Tôn Quyền. Tôn Nhân, vốn là kiệt nữ, ngổ ngáo bướng bỉnh, tinh thông võ nghệ nhưng qua lời bà mối lại là cô gái ngoan hiền. Trong đêm động phòng, Lưu Bị đã bị Tôn Nhân “ra mắt” bằng màn vung dao chém kiếm kinh hồn. Tôn Nhân thấy Lưu Bị hoảng bèn nói một câu: "Chém giết nửa đời người, sợ gì binh đao!". Nói đoạn sai bỏ cả đi và bảo thị tỳ cởi gươm ra đứng hầu.

2. Cạm bẫy ngọt ngào

Chu Du là người mưu kế này không thành thì bày mưu kế khác. Sau đó hiến kế cho Tôn Quyền, "giam lỏng Huyền Đức ở Đông Ngô, sửa sang cửa nhà cho lộng lẫy, làm nhụt chí khí, đưa vào nhiều gái đẹp, và những đồ quý báu khiến Lưu Bị mê mải cuộc vui, nhạt tình cũ với Quan, Trương, quên Gia Cát Lượng, mỗi người một nơi. Rồi ta sẽ đem quân sang đánh, thế nào việc lớn cũng thành công".  Lưu Bị đã mắc bẫy và rơi vào “vùng đất khoái lạc”, nơi ông bị mê hoặc bởi âm thanh và vẻ đẹp của thế gian và không có ý định quay trở lại Kinh Châu. Triệu Vân và năm trăm quân sĩ ở riêng một nhà cạnh đông phủ, nhàn rỗi cả ngày, chỉ ra ngoài thành phóng ngựa săn bắn chơi bời. Ngày tháng thấm thoát, đã gần hết năm. Vân sực nhớ Khổng Minh trao cho ba cái túi gấm, có dặn thoạt tiên đến Nam Từ thì mở túi thứ nhất, cuối năm, mở túi thứ hai, đến khi nào nguy cấp không có đường chạy, thì mở nốt cái thứ ba. Trong túi có mẹo xuất quỷ nhập thần, bảo toàn được chúa công về tới nhà. Nay đã sắp hết năm rồi, chúa công thì cứ ham mê nữ sắc, không trông thấy mặt lúc nào, sao không mở túi thứ nhì xem kế mà làm?

Vậy là Triệu Vân làm bộ vô cùng sợ hãi, xông vào trong phủ khẩn cầu gặp Lưu Bị. Giả nói  Tào Tháo muốn trả thù hận Xích Bích, đã khởi năm mươi vạn tinh binh đánh đến Kinh Châu. Lưu Bị nóng lòng muốn trở về Kinh Châu, nhưng lại không nỡ rời xa tân nương, do dự, lưỡng lự, đành phải quỳ xuống cầu xin Tôn phu nhân cùng về. Nhưng Tôn phu nhân lại là người hiểu rõ đại cục, nói rằng: "- Tôi thì phận gái chữ tòng, chàng đi thiếp cũng một lòng xin theo". Thế là giữa ngày mùng một tháng giêng, hai người đến bái kiến Quốc thái, mượn cớ ra bờ sông tế tổ, rồi bỏ đi không một lời từ biệt.

Ngày hôm đó, Tôn Quyền say rượu, mãi đến ngày hôm sau mới nghe tin Huyền Đức đã trốn đi. Ông ra lệnh cho Trần Vũ và Phan Chương tuyển chọn 500 quân tinh nhuệ và hành quân bằng mọi giá, ngày đêm, để đuổi kịp và bắt Huyền Đức lại. Tôn Quyền sợ tướng quân mình truy đuổi nhìn thấy công chúa sẽ không ra tay, nên rút kiếm ra và dặn dò Tưởng Khâm, Chu Thái và Chu Thái: "Hai người cầm kiếm này đi, lấy đầu em gái ta và Lưu Bị. Ai không tuân lệnh ta, lập tức xử tử!" Sau đó, ông dẫn một ngàn quân đuổi theo.

3. Cuôc đấu trí bên kia sông

Nói về Huyền Đức, gò cương ra roi, đi như rút đường. Đêm hôm ấy, nghỉ tạm ở dọc đường chừng hai trống canh lại vội vàng khởi hành, gần đến đầu địa phận Sài Tang, ngoảnh lại, thấy mé sau bụi bay mù mịt, đoán chắc là có quân đuổi theo. Nhưng là Chu Du sợ Huyền Đức trốn thoát đã sai Từ Thịnh, Đinh Phụng dẫn ba nghìn quân mã đóng đồn chực sẵn ở nơi xung yếu, hàng ngày cho người lên gò cao trông chừng, đoán chắc nếu Huyền Đức đi theo đường bộ thế nào cũng qua lối này.

Huyền Đức hoảng sợ quay ngựa lại hỏi Triệu Vân: Phía trước có quân chặn đường, phía sau có quân truy đuổi. Không còn đường để đi nữa, tôi phải làm sao? Vân nói: "Chúa công chớ ngại. Quân sư có ba điều diệu kế ở trong túi gấm này. Hai lần mở trước đều đã trúng cả. Nay còn điều thứ ba, dặn lúc nào nguy cấp lắm mới mở. Chính lúc này nên mở ra xem sao". . Sau khi xem xong túi gấm của Gia Cát Lượng, Huyền Đức vội vã lên xe ngựa khóc lóc với vợ, nói rằng: " Trước kia Ngô hầu đồng mưu với Chu Du gọi gả phu nhân cho tôi, thực ra không phải có ý muốn tác thành cho phu nhân đâu, mà chính là định cấm tù Bị này để cướp Kinh Châu đó thôi. Khi Kinh Châu về tay rồi, họ sẽ giết tôi đi. Rõ ràng họ dùng phu nhân làm cái mồi thơm để dử tôi đó. Sở dĩ tôi không sợ chết, dám cả gan đến đây, vì biết chắc phu nhân có chí khí nam nhi, có lòng yêu thương đến tôi. Vừa rồi, thấy Ngô hầu có ý muốn hại, nên tôi nói dối là Kinh Châu có việc, để tính đường trở về. Nay được phu nhân không nỡ bỏ nhau, theo tôi đến đây. Không ngờ Ngô hầu sai người đuổi theo sau lưng. Chu Du lại cho người chặn đường trước mặt. Ngoài phu nhân ra không ai gỡ được nạn này. Nếu phu nhân không rủ lòng cứu cho, thì tôi xin chết ngay ở trước xe để đáp ơn đức của phu nhân!"

Tôn phu nhân vén rèm xe ngựa lên, tức giận mắng Từ Thịnh và Đinh Phong. Làm sao họ dám xúc phạm công chúa? Họ chỉ bỏ lại vũ khí và nhường đường cho xe của Lưu Bị đi qua. Đi chưa được năm hay sáu dặm thì nghe thấy tiếng hét lớn phía sau. Trần Vũ và Phan Chương cầm bảo kiếm tiến đến, liên thủ với Từ Thịnh, Đinh Phụng và bốn vị tướng khác. Huyền Đức vội vã chạy lại nói với vợ: "- Quân mé sau lại đuổi đến thì làm thế nào?" Vợ ông nói: "- Phu quân cứ đi trước, để tôi với Tử Long đón đánh mặt sau." Huyền Đức dẫn ba trăm quân, nhắm bờ sông đi trước.

Ngay khi Tôn phu nhân ra lệnh cho bốn vị tướng rút lui, Tưởng Khâm và Chu Thái đã đuổi theo họ như một cơn lốc. Bốn người họ mỗi người kể lại những lời Tôn phu nhân đã nói. Giang Khâm nói: " Chính vì thế Ngô hầu ban cho một thanh kiếm mang theo đây, truyền cho giết cô em trước, Lưu Bị sau. Hễ sai lệnh sẽ bị chém đầu! !" Bốn vị tướng nói: "- Họ đi xa rồi, làm thế nào?" Tưởng Khâm nói: "- Hắn chỉ có một ít quân bộ, mình đi gấp cũng không được. Từ, Đinh hai tướng nên phi báo với đô đốc, sai đường thuỷ bơi thuyền tốc hành đuổi mau. Bốn chúng ta thì đuổi trên bộ. Bất kỳ đường nào, hễ đuổi kịp thì cứ việc chém phăng đi, không cho nói lôi thôi gì hết!."

Lại nói, Huyền Đức và quân sĩ rời Sài Tang đã xa, đến bến Lưu Lang (nay là Thạch Thủ, Hồ Bắc) trong lãnh thổ của họ, họ cảm thấy nhẹ nhõm, nghĩ rằng họ đã thoát khỏi nanh vuốt của kẻ thù. Ông ra lệnh cho Triệu Vân đi tìm thuyền để qua sông, nhưng không có chiếc nào cả. Huyền Đức sai Tử Long ra mé trước tìm thuyền, chợt tin báo phía sau cát bụi bay mù trời. Huyền Đức rơi lệ, thở dài: "- Chạy tất tưởi cả ngày, người ngựa mỏi mệt chưa thở được, lại có quân đuổi theo, thật là chết không còn chỗ chôn đây".  Đang lúc hoảng loạn, đột nhiên nhìn thấy hơn hai mươi chiếc thuyền kéo xếp hàng trên bờ sông. Huyền Đức và Tôn phu nhân vội vã lên thuyền, Tử Long cũng dẫn năm trăm binh lính lên thuyền. Một người đàn ông mặc áo Đạo sĩ, quàng khăn lụa từ trong khoang bước ra, cười lớn nói: "- Xin chúc mừng chúa công! Gia Cát Lượng chờ ở đây đã lâu rồi!' . Huyền Đức thoát chết trong gang tấc, vô cùng vui mừng.

Sau đó, bốn vị tướng của Chu Du đuổi đến nơi và bắn tên, nhưng con thuyền đã rời đi xa. Thuyền Huyền Đức và Khổng Minh đang đi, bỗng thấy nước sông réo lên ầm ầm. Ngoảnh đầu lại xem, thấy chiến thuyền Đông Ngô kéo đến như lá tre. Chu Du ngồi dưới lá cờ tướng, bên tả có Hàn Đương, bên hữu có Hoàng Cái, thế như ngựa bay, sao chạy, ào ào lướt tới.

Khổng Minh sai lái giạt vào bờ phía bắc, rồi bỏ thuyền lên cả bộ, xe ngựa kéo đi. Chu Du đuổi đến nơi cũng ùa lên bộ đuổi theo. Toàn bộ thuỷ quân để đi trước, Hoàng Cái, Hàn Đương, Từ Thịnh, Đinh Phụng kèm sau. Chu Du vội vã chạy đến bờ sông và cũng lên bờ đuổi theo. Đang đuổi miết, bỗng thấy hồi trống nổi lên, một toán quân ở trong sườn núi kéo ra, đại tướng đi đầu là Quan Vân Trường. Du luống cuống, vội quay ngựa chạy. Vân Trường xốc tới, Du tế ngựa chạy chí chết. Đang chạy, Hoàng Trung, Nguỵ Diên hai bên đổ ra đánh giết, quân Ngô thua to. Du lật đật xuống được đến thuyền, thì quân sĩ ở trên bờ đồng thanh hô lớn: Chu Du mẹo giỏi yên thiên hạ, đã mất phu nhân, lại thiệt quân! " Chu Du tức giận đến mức quát to một tiếng, vết đau vỡ tung ra, ngã quay xuống thuyền. Tất cả các vị tướng đều cố gắng giải cứu ông, nhưng họ đã đại bại và phải quay trở về.

4. Chặn sông đoạt Đẩu

Vì Gia Cát Lượng đã hứa sẽ trả lại Kinh Châu sau khi chiếm Tây Xuyên, nên Tôn Quyền đã cử Chu Thiện đi mời Tôn phu nhân trở về Đông Ngô khi Lưu Bị tiến quân về phía tây vào Thục. Ông ta còn nói dối rằng Quốc thái đang bệnh nặng, mong nhớ bà cả ngày lẫn đêm, nếu về quá muộn, ông ta có thể không được gặp bà. Ông cũng yêu cầu Tôn phu nhân đưa A Đẩu đến gặp mình. Trên thực tế, đây cũng chính là điều kiện Tôn Quyền muốn bắt A Đẩu làm con tin để đổi lấy Kinh Châu. Khi phu nhân nghe tin mẹ mình lâm bệnh nặng, bà không báo cho quân sư mà đưa A Đẩu bảy tuổi lên xe ngựa cùng hơn ba mươi người khác, mang kiếm, lên ngựa, rời khỏi thành, lên thuyền ở bờ sông. Khi Gia Cát Lượng biết được chuyện này, ông đã nhanh chóng cử Triệu Vân và Trương Phi đi chặn thuyền của Tôn phu nhân trên sông và giữ lại được Lưu Thiện (tức A Đẩu) con trai của Lưu Bị. Từ đó Tôn phu nhân một đi không trở lại, bặt vô âm tín.

Như chúng ta đã biết, Triệu Tử Long người Thường Sơn, người "can đảm, gan dạ ", cũng nổi tiếng là người trung thành và dũng cảm, và ông đã kết nghĩa anh em với Lưu Bị là "tứ đệ" . Triệu Vân ban đầu đi theo Viên Thiệu và Công Tôn Toán, nhưng nhận thấy cả hai đều không phải là người nhân nghĩa. Cuối cùng, ông đã chọn Lưu Bị, người hết lòng vì dân vì nước, và đi theo ông gần ba mươi năm. Xét về mối quan hệ cá nhân, Lưu Bị có đủ cơ sở để tin tưởng vào con người Triệu Vân. Theo Tam quốc chí, Triệu Vân và Lưu Bị quen biết nhau khi cùng làm tướng dưới quyền Công Tôn Toản (viên tướng cát cứ ở U Châu). Sau này Triệu Vân có tang anh trai, phải từ biệt Lưu Bị và Công Tôn Toản về quê. Lưu Bị nắm chặt tay Triệu Vân, không nỡ rời xa.

Năm 200, Tào Tháo đánh Từ Châu, Lưu Bị thất bại phải chạy đến nương nhờ Viên Thiệu. Triệu Vân biết tin cũng tìm đến. Lưu Bị và Triệu Vân ngủ cùng giường. Bị sai Vân bí mật chiêu mộ mấy trăm binh sĩ. Viên Thiệu không hề hay biết chuyện này. Chi tiết trên cho thấy cách làm việc rất cẩn thận và lòng trung thành trong hoạn nạn của Triệu Vân.

Theo Tam quốc chí, trong trận chiến hỗn loạn ở Đương Dương, Lưu Bị phải bỏ cả vợ con mà chạy. Triệu Vân bế ấu chủ (tức A Đẩu), bảo vệ Cam phu nhân (vợ Lưu Bị) thoát được về phía nam. 

Lịch sử ghi nhận Triệu Vân là viên tướng có võ nghệ phi thường, có đủ dũng cảm, mưu lược và đặc biệt là cách làm việc rất thận trọng. Đáng tiếc, tài năng của Triệu Vân không được Lưu Bị coi trọng bằng Quan Vũ và Trương Phi.

Sau khi Lưu Bị chiếm được Tây Xuyên, Triệu Vân chỉ được giữ chức Trung hộ quân – thống lĩnh đội cận vệ của hoàng gia – trong khi các viên tướng khác như Quan Vũ, Trương Phi, Hoàng Trung được nắm binh quyền, trấn thủ những vị trí quan trọng. Một số ý kiến cho rằng, nếu để Triệu Vân thay Quan Vũ phòng thủ Kinh Châu, thành trì này của Thục có lẽ đã không bị Đông Ngô chiếm mất và cục diện Tam quốc sẽ trở nên rất khó lường. Năm 223, Lưu Bị chết, Triệu Vân được Lưu Thiện thăng dần lên chức Trấn đông tướng quân, cùng với Gia Cát Lượng đưa quân đánh Ngụy. Lúc này, Triệu Vân đã ngoài 50 tuổi.

Tình cảm nàng dành cho Lưu Bị nếu lúc đầu là thù ghét lãnh đạm thì dần dần “mưa dầm thấm lâu”, biến thành nghĩa phu thê đồng cam cộng khổ. Hai năm sau, quan hệ Thục -  Ngô không tiến chỉ có lùi, căng thẳng tột cùng, chiến tranh giết chóc manh nha. Đứng giữa ngã ba đường, ở lại cũng khó, vì dễ mang tiếng “gián điệp chiến tranh”, người ra tiếng vào, khó xử cho Lưu Bị. Mặc khác, Tôn Thượng Hương biết không thể từ bỏ quê cha đất tổ, gạt bỏ gánh nặng gia tộc quay lưng lại với mẹ và anh nên nghe theo lời mẹ, nàng trở về cố quốc. Thất bại tại trận Di Lăng, Lưu Bị ôm mối hận chính trị, bệnh nặng rồi qua đời ở tuổi 63. Lúc này Tôn Thượng Hương vẫn ở tại Ngô quốc, nhận tin Lưu đế qua đời, không ai thấy nàng rơi lệ.

Theo truyền thuyết, khi Tôn Thượng Hương nghe tin chồng mình là Lưu Bị lâm bệnh qua đời ở thành Bách Đế, bà đã lái xe đến núi Tú Lâm ở Thạch Thủ, nhìn về phía thành Bách Đế và khóc thảm thiết. Hoàn toàn tuyệt vọng, cuối cùng bà đã nhảy xuống sông Dương Tử lúc hoàng hôn. Nơi bà nhảy xuống sông được gọi là "Vọng phu Đài".

Có một câu chuyện kể rằng trong trận Di Lăng, Lưu Bị đã bị đánh bại và một tin đồn lan truyền đến Vũ Trung rằng Lưu Bị đã chết. Tôn phu nhân đau lòng, vì vậy bà đã đến cung điện để từ biệt mẹ mình, lái xe đến bờ sông, nhìn về phía tây và khóc, sau đó nhảy xuống sông và chết. Các thế hệ sau đã xây dựng một ngôi chùa bên bờ sông và đặt tên là "Hiêu Cơ Từ".

Dẫu vậy, dù không có tình nhưng còn nghĩa, một ngày làm chồng cũng là đạo phu thê, chỉ tiếc sinh ra là hai kẻ thù địch, tình không trọn, đạo không không thể không tuân, Tôn Thượng Hương vì thế cũng trẫm mình xuống sông theo Lưu Bị về cõi bên kia. Cũng có sử sách cho rằng nàng không chết theo Lưu Bị mà cứ sống vậy đến già tại quê nhà. Nhưng với một người cương trực, trọng nghĩa khí như Tôn Thượng Hương, người ta tin rằng nàng sẽ chọn cái chết để trọn nghĩa vẹn tình.

Theo Secretchina
Bình Nhi