Giữ vững nguyên tắc sống, bạn sẽ chiến thắng trong cuộc đời

Người xưa có câu: "Vô qui củ, bất thành phương viên" - Không có quy củ, không thành hình vuông, hình tròn. Làm việc theo quy củ, kết giao bạn bè, học tập,... thì sẽ có dấu vết để lần theo, từng bước đi đến thành công.

Nhưng thực tế lại cho chúng ta thấy, quy củ thì cứng nhắc, con người thì linh hoạt. Nếu cái gì cũng giữ quy củ, vậy thì sẽ biến thành câu nệ, ngược lại gây hại cho cuộc sống.

Làm người, cần phải kết hợp phương (vuông) và viên (tròn), trong vuông ngoài tròn, trong tròn ngoài vuông, mỗi loại đều có chỗ hay riêng. Quy củ thực sự, vừa hữu hình vừa vô hình, có thể biến thông, có khuôn mẫu nhưng không hoàn toàn tuân theo khuôn mẫu.

1. Quy củ, con dao hai lưỡi

Mọi việc đều có lợi và hại, quy củ cũng vậy. Vận dụng quy củ tốt sẽ thúc đẩy cuộc sống, vận dụng không tốt sẽ khiến cuộc sống bị hạn chế khắp nơi.

Tuân thủ quy củ, có thể bảo toàn tính mạng

Thời Tây Hán, tướng quân Chu Á Phu đóng quân ở Tế Liễu, ông ta dẫn binh đánh trận, quân lệnh nghiêm minh như núi. Có lần, Hán Văn Đế đi tuần tra khắp nơi, đến Tế Liễu, binh lính chặn ông lại trên đường, nói: "Xin dừng bước, không có giấy tờ, không được vào trong."

Một lát sau, Chu Á Phu ra mắt Hán Văn Đế, mặc quân phục, nói: "Không tiện hành lễ." Hán Văn Đế thấy vậy, vui mừng nói: "Đây mới thật sự là tướng quân!"

Thời Đông Hán, Quang Vũ Đế gặp phải một vị huyện lệnh cứng đầu là Đổng Tuyên. Đổng Tuyên phát hiện chị gái của Quang Vũ Đế chứa chấp một tên tội phạm, liền không do dự bắt giữ. Chị gái của Quang Vũ Đế đến kiện, nói Đổng Tuyên bắt người hầu của bà ta.

Đối mặt với sự chất vấn của Quang Vũ Đế, Đổng Tuyên dù thế nào cũng không chịu nhận sai, nói rõ ràng về quy củ, từ đó nhận được sự tán đồng nhất trí của mọi người.

Làm việc theo quy củ, vuông là vuông, tròn là tròn, không có gì không ổn. Kể cả cấp trên cũng không thể làm khó bạn, bởi vì cấp trên cần người tuân thủ quy củ mới có thể duy trì hoạt động của đơn vị.

Quy củ giống như một cây thước, có thể đo lường tất cả mọi người trên đời, chỉ cần bạn ở trong phạm vi đó, thì bạn có thể mượn thước để bảo vệ mình. Khi thước quá nhỏ, phạm vi hạn chế cuộc sống và xã hội, thì thước sẽ biến thành nhà tù, sẽ làm hại mọi người. Người cầm thước sẽ bị mọi người căm ghét.

Quá câu nệ quy củ, sẽ hại chính mình

Thương Ưởng biến pháp, có thể nói là thiên hạ đều biết. Cho đến nay, chúng ta vẫn đang hưởng thụ một phần thành quả của nó. Trong Luận Hành - Thư Giải Thiên có nói: "Thương Ưởng làm tướng cho Hiếu Công, mở ra đế nghiệp cho nước Tần." Thành tựu của ông ta rất rõ ràng.

Trong quá trình biến pháp, ông ta cưỡng ép thúc đẩy chế độ gia đình nhỏ, đồng thời quy định không được tùy tiện cho người lạ ngủ nhờ, yêu cầu mọi người giám sát lẫn nhau, nếu không sẽ bị liên đới trừng phạt. Ngủ nhờ, phải có giấy tờ của chính quyền.

Khi Tần Huệ Vương muốn bắt Thương Ưởng, Thương Ưởng bỏ trốn về quê, nhưng khổ sở vì không có giấy tờ của chính quyền, không còn đường nào khác, cuối cùng bị quan binh bắt giữ, bị xử ngũ mã phanh thây.

Khi chúng ta dùng quy củ để trói buộc người khác, thực ra chính mình cũng bị trói buộc trong đó. Bạn vẽ một vòng tròn cho người khác, không cho người khác bước ra ngoài. Vậy thì đồng thời, ít nhất bạn phải gánh vác trách nhiệm giám sát, do đó không thể rời xa vòng tròn đó.

Bạn quá coi trọng vòng tròn đó, nếu trong vòng tròn xảy ra đánh nhau, hoặc hỏa hoạn, bạn cũng không rời đi nửa bước, kết cục chính là bị liên lụy, cuộc sống vì thế mà bị hủy hoại.

2. Luật lệ là những nguyên tắc phù hợp với sự việc

Người xưa có câu: "Lễ là để kính trọng người khác." Luật lệ của lễ nghi là để con người tôn trọng lẫn nhau, để lễ tiết giúp đỡ con người. Suy rộng ra, luật lệ trong xã hội, về bản chất là vì sự phát triển của con người, là thứ do con người điều khiển.

Chúng ta vừa phải tuân thủ luật lệ, vừa phải học cách sửa đổi luật lệ. Thay đổi luật lệ kịp thời để luật lệ phát huy tác dụng tối đa. Nếu không, luật lệ sẽ trở nên thừa thãi.

Nhìn rộng ra, ngôi nhà là thứ thể hiện rõ nhất luật lệ của người xưa - Trung, gốc lớn của thiên hạ. Ngôi nhà có một trung tâm, xung quanh trung tâm điểm, xây dựng kiến trúc hình vuông, đa giác, hình tròn, v.v. Nhìn chung, công trình kiến trúc còn phải thể hiện vẻ đẹp đối xứng.

Nhìn những ngôi nhà gạch xanh ngói đỏ sẽ thấy, luật lệ của làng cổ mang đến vẻ đẹp thẩm mỹ. Theo sự phát triển của thời đại, nhiều làng cổ không còn phù hợp để ở, bị thay thế bởi các đô thị nhỏ, các công trình kiến trúc hiện đại.

Quá trình biến đổi của ngôi nhà chính là quá trình biến đổi của luật lệ. Làm người cũng vậy, dùng luật lệ để cân bằng mối quan hệ giữa người với người, mối quan hệ giữa người với xã hội, với công việc, thúc đẩy sự cân bằng ở cả hai phía. Nếu sự cân bằng bị phá vỡ, cần phải điều chỉnh kịp thời. Khi luật lệ không thể thúc đẩy sự cân bằng nữa, thì phải sửa đổi triệt để.

Thời Xuân Thu, gia thần Dự Nhượng của Trí Bá Dao, sau khi Trí Bá qua đời, đã nhiều lần ám sát Triệu Tương Tử. Bởi vì Triệu Tương Tử đã hãm hại Trí Bá.

Đối mặt với thích khách, đáng lẽ phải lập tức bắt giữ, chém đầu. Nhưng Triệu Tương Tử đã không làm vậy, mà kính trọng nhân phẩm của Dự Nhượng, cho ông ta đâm vào áo mình, hoàn thành tâm nguyện trung thành với chủ nhân của ông ta.

Từ đó, mới có điển cố "Sĩ vì tri kỷ mà chết". Chúng ta thường nói: "Thời thế tạo anh hùng." Căn cứ vào thời thế, làm việc đúng đắn, bác bỏ những thứ đã không còn phù hợp với thời đại, chính là hành động của anh hùng.

Cụ thể, làm một người biết linh hoạt thay đổi luật lệ, sẽ càng thành công hơn. Thứ nhất, khi luật lệ có thể thúc đẩy sự phát triển của thời đại, bạn nên nghĩ cách giữ vững luật lệ.

Ghi nhớ, "Đồ vật có thước đo, sự vật có chuẩn mực, phải chính xác tuyệt đối, ăn khớp hoàn toàn", con người hòa làm một với luật lệ, luật lệ sẽ trở thành thần hộ mệnh của chính mình.

Thứ hai, khi luật lệ cản trở sự phát triển của cuộc sống, thì không nên làm theo luật lệ. Ghi nhớ, không phá thì không lập. Nắm vững chừng mực trong lòng, tiến thoái có trật tự.

Thông qua việc phá vỡ thông lệ, tìm kiếm nguyên tắc xử sự mới, sau đó thiết lập luật lệ mới, nắm chắc cái gốc "luật lệ thúc đẩy xã hội".

Tăng Sĩ Cường đã nói: "Kinh là vuông vắn, quy củ, thực tế. Quyền là ý nghĩa biến động, phải nắm giữ kinh để đạt được quyền, ứng biến hợp lý, mới có thể linh hoạt và làm người an ổn."

Không nên là người bảo thủ, hãy dám làm người tiên phong, bạn sẽ dễ dàng thành công hơn, và thậm chí trở thành người dẫn đầu, tạo ra luật lệ.

Khổng Tử nói: "Bảy mươi tuổi, ta làm theo ý mình mà không vượt quá khuôn phép." Cuộc đời con người, vừa phải tuân thủ quy tắc, vừa phải thiết lập và sửa đổi quy tắc, để quy tắc và sự phát triển của cuộc sống bổ sung cho nhau. Một người, luôn phải có tính chủ động, mượn bậc thang của quy tắc, từng bước một đi lên.

Quy tắc là vuông, cũng là tròn, là cong, cũng là thẳng, tất cả đều ở trong lòng người. Chỉ cần lòng người hướng thiện, quy tắc sẽ được duy trì, cuộc sống sẽ ngày càng tốt đẹp hơn. Thường xuyên tự hỏi, thước đo trong lòng, đã đúng chưa? Cần điều chỉnh không?

Theo Aboluowang
Minh Nguyệt