Hiểu được bốn đạo đối nhân xử thế trong Hồng Lâu Mộng sẽ giúp bạn thọ ích cả đời
Hồng Lâu Mộng có phải là cuốn sách chỉ nói về tình yêu? Thời học trò, khi còn mơ mộng trên ghế nhà trường, đọc Hồng Lâu Mộng ta thấy nó giống như cuốn tiểu thuyết về chuyện tình yêu, trăng gió. Tới khi lớn hơn một chút vào thời thanh niên, đọc lại lại thấy những tình cảm chân thành. Tuổi trung niên đọc lại, lại thấy một sự khác biệt, đó chính là nhân tình thế thái, đạo đối nhân xử thế.
Trong “Hồng Lâu Mộng” của Tào Tuyết Cần có hai câu thơ vô cùng nổi tiếng:
“Thế sự động minh giai học vấn.
Nhân tình luyện đạt tức văn chương”.
Hai câu thơ mang đầy triết lí sống vô cùng sâu sắc. Việc đời sâu rộng, thấu tỏ được đều là học vấn, nhân tình thế thái thông tỏ tức là văn chương.
Cả bộ tiểu thuyết miêu tả thói đời nóng lạnh, lập luận sắc sảo, thế hiện học vấn uyên thâm. Trong hành trình của kiếp nhân sinh, có lẽ chỉ cần đọc hiểu ngữ nghĩa bề ngoài cũng giúp ta đủ thọ ích cả đời. Mỗi nhân vật là một câu chuyện, một tính cách, qua đó cho chúng ta thấy cách xử thế và đạo lý nhân sinh. Sức hút lớn nhất giữa người và người là biết cách đặt mình vào hoàn cảnh của người khác. Và những người biết đồng cảm luôn đứng ở góc độ của người khác để suy nghĩ, thấu hiểu, khoan dung với mọi người.
1. Lâm Đại Ngọc: Nhập gia tùy tục
Không biết mọi người có còn nhớ màn mở đầu trong "Hồng Lâu Mộng" khi Lâm Đại Ngọc lần đầu tới Giả phủ.
Khi vừa vào Giả phủ, Giả mẫu hỏi Đại Ngọc học sách gì, Đại Ngọc thưa: “Mới học tứ thư”. Đại Ngọc hỏi các chị em ở đây học sách gì, Giả mẫu nói: “Đã học được gì đâu, chẳng qua mới biết mặt mấy chữ”. Một người thông minh như Đại Ngọc liền hiểu được sự khiêm tốn của Giả Mẫu, lập tức "nhập gia tùy tục"'.
Bảo Ngọc chạy đến ngồi cạnh Đại Ngọc, ngắm nghía lần nữa, rồi hỏi: “Cô em đã học sách chưa?”. Đại Ngọc thưa: “Em chưa đọc sách, mới học một năm, biết mấy chữ thôi”.
Chúng ta đều biết, Đại Ngọc là một tài nữ mười phân vẹn mười. Chỉ là nếu nàng thành thật trả lời, sẽ thể hiện bản thân không biết trái phải, khiến mọi người không vui. Vì vậy chi bằng học cách ngoan ngoãn một chút, nói dối một chút để miễn cưỡng lừa gạt mọi người. Có thể thấy một cô bé mới chỉ sáu, bảy tuổi đã học được cách đi đứng sinh hoạt như người lớn, đi tới đâu cũng học được cách cư xử, đi lại, ngay cả việc nhỏ nhất là dáng vẻ súc miệng khi người ta ăn cơm.
Tuy nhiên, nếu nhìn nhận vấn đề này ở một góc độ khác, chúng ta có thể thấy rằng những người thực sự thông minh không bao giờ khoe khoang. Vậy tại sao không giống như Lâm Đại Ngọc, trước tiên hãy khiêm tốn, sau đó chứng minh bản thân bằng tài năng và kiến thức thực sự? Ngoại cảnh là thiên biến vạn hoá, không thể lường trước điều gì. Vậy nên hãy học cách rơi vào bất cứ hoàn cảnh nào cũng có thể dùng tâm thái chủ động mà thích ứng.
2. Già Lưu: Người thông minh thực sự nhìn bề ngoài đều rất ngốc nghếch
Mọi người đều quen thuộc với nhân vật già Lưu trong Hồng Lâu Mộng. Bà là một trong số ít nhân vật hài trong toàn bộ tác phẩm, dùng lời của ông Tưởng Huấn một Hồng học gia mà bình luận, bà xuất hiện như một "chú hề". Mục đích chính là làm cho mọi người cảm thấy vui một chút.
Thực ra, càng đọc về phần cuối tác phẩm, bạn sẽ càng cảm thấy người phụ nữ nông dân này không hề đơn giản chút nào.
Lúc đầu, bà Lưu đến Giả phủ với mục đích là xin tiền. Không ngờ, sau khi kết bạn với một người Phượng tủy ở Giả phủ, lần thứ hai tôi đến đó, bà lại giả ngây giả dại ở Đại Quan Viên.
Để làm vui lòng Giả mẫu, Vương Hi Phượng cố tình trêu già Lưu bằng cách cắm đầy hoa lên đầu bà. Mọi người trêu chọc nói bà giống như "yêu tinh", nhưng cô không hề tức giận. Bà cười nói: "- Tôi tuy già, nhưng thời trẻ cũng có vẻ phong lưu, cũng thích hoa thích phấn, nay hãy để cho bà già này làm đỏm một tý!
Giả mẫu ở bên này nói sang: “Xin mời. Già Lưu đứng dậy nói to: - Già Lưu, già Lưu, ăn khỏe như trâu; ăn phàm như lợn không hề ngẩng đầu. Rồi bà phùng má trợn mắt, chẳng nói một câu. Mọi người trước còn ngẩn người ra nhìn, sau trên dưới đều cười ầm lên. Tương Vân không nhịn nổi, cười phì cả cơm ở mồm ra. Đại Ngọc cười sặc sụa, gục xuống bàn chỉ kêu 'úi chà!'”.
Sau khi sự việc xảy ra, Uyên Ương tới xin lỗi bà, già Lưu trả lời: "- Cô nói gì thế? Chúng ta đều làm cho cụ vui lòng cả, có điều gì đáng giận? Trước cô dặn tôi, tôi cũng hiểu rồi, chẳng qua làm cho mọi người cùng vui đấy thôi. Nếu giận thì tôi đã chẳng nói."
Lẽ nào già Lưu thực sự không biết người khác đang chê cười mình?
Bà biết chứ, nhưng trong lòng bà hiểu rõ rằng bản thân có những nhu cầu và cân nhắc thực tế. Hơn nữa, giả vờ điên rồ và ngu ngốc có thể khiến mọi người hòa nhã vui vẻ, vậy tại sao lại không tự nguyện làm?
Trong thế gian này luôn có một số việc, chúng ta không có cách nào để thay đổi, tính toán so sánh không những không thể tính được, mình tính không bằng trời tính, có khi còn khiến tình hình càng trở nên tồi tệ hơn.
Tốt hơn là cứ thuận theo tự nhiên, những người khác vui vẻ và bạn cũng không bị thiệt thòi gì.
Trịnh Bản Kiều từng viết: "Nan đắc hồ đồ, cật khuy thị phúc." Dịch nghĩa bề mặt là muốn hồ đồ thật khó. Ngày nay trong cuộc sống, người ta thường cho rằng đôi lúc mình phải giả hồ đồ, phải “giả ngu”, để tránh tai bay vạ gió, để được sống yên ổn. Đó cũng là một cách nghĩ.
Nhưng bốn chữ “Nan đắc hồ đồ” này được Trịnh Bản Kiều viết ra trong lúc ông đang phải đứng giữa nhân nghĩa và danh vọng, nó thể hiện khí tiết cao thượng hiếm có của một người làm quan, mang trên vai sinh mệnh của dân chúng… già Lưu tuy không biết chữ nhưng lại biết rất rõ điều này. Những người thực sự thông minh lại trông thật ngốc nghếch.
3. Tiết Bảo Thoa: Làm người cần giữ lại ba phần thể diện cho người khác, như vậy mới có thể gặp lại nhau sau này
Một câu chuyện kinh điển khác về Bảo Thoa có lẽ là về cách cô và Đại Ngọc "hòa giải hiềm khích lúc trước".
Trong lúc chơi uống rượu, Đại Ngọc buột miệng thốt lên "Lương thần mỹ cảnh nại hà thiên" và Bảo Thoa nhạy bén nhận ra ngay rằng đây là một đoạn trích từ "Mẫu Đơn Đình".
Vào thời điểm đó, "Mẫu Đơn Đình" là một cuốn sách bị cấm. Bảo Thoa không vạch trần ngay tại chỗ mà giữ trong lòng. Sau khi trở về, cô đã bí mật đến tâm sự với Đại Ngọc. Cô không đi thẳng vào vấn đề mà đầu tiên tự chế giễu mình: "- Cô cho tôi là người thế nào? Xưa nay tôi vốn bướng bỉnh. Từ khi bảy, tám tuổi, tôi đã làm rầy rà người ta. Nhà tôi vốn là nhà nho, ông cha cũng rất thích chứa sách.
Khi trước nhà đông người, anh chị em tôi cùng ở một nơi, không ai thích xem sách đứng đắn cả. Có người thích thơ, có người thích từ, như [Tây sương], [Tỳ bà], [Nguyên nhân bách chủng], bộ gì cũng có. Họ cứ xem giấu chúng tôi, chúng tôi cũng xem giấu họ. Sau thầy tôi biết, đứa bị đánh, đứa bị mắng, sách lại bị đốt bị xé mất hết. Vì thế bọn con gái chúng ta không biết chữ càng tốt. Đám con trai học không hiểu nghĩa lý thì thà không học còn hơn; huống chi là tôi với cô? Ngay đến việc làm thơ, viết chữ, đã không phải là phận sự chị em mình, mà cũng không phải là phận sự của bọn con trai nữa.
Người con trai đọc sách phải hiểu nghĩa lý để ra giúp nước trị dân mới đúng. Bây giờ không thấy những người như thế nữa, càng đọc sách bao nhiêu họ càng hư hỏng bấy nhiêu. Đó không phải là sách làm hư hỏng họ, tiếc rằng chính họ đã bôi nhọ sách. Bởi thế không bằng đi cày, đi buôn còn hơn. Còn bọn chúng ta, chỉ nên biết việc thêu thùa may vá mới phải, thế mà còn học đòi mấy chữ. Đã trót biết chữ thì nên chọn sách đứng đắn mà xem, chứ xem loại sách nhảm, sẽ đổi hẳn tâm tính đi, không thể sửa lại được."
Bằng cách này, cô không chỉ giữ được thể diện cho Đại Ngọc mà còn hoàn thành trách nhiệm của một người chị khi nhắc nhở Đại Ngọc không được vượt quá giới hạn. Có thể nói rằng cô ấy đã xử lý vấn đề này rất chu đáo.
Sau sự việc này, Đại Ngọc và Bảo Thoa đã giải quyết những mối hận thù trong quá khứ và trở thành đôi bạn thân .
Như câu nói: "Làm người nên giữ lại cho người khác ba phần thể diện, để có thể gặp lại nhau trong tương lai."
Một người phụ nữ như Bảo Thoa là người hiểu biết rộng và khôn ngoan. Nhưng không hề thể hiện tài năng của mình, vì thông minh, sắc sảo, cô luôn nhận được sự ngưỡng mộ của mọi người xung quanh là điều không cần bàn cãi.
Nếu có ai hỏi tôi, ai là người phụ nữ hoàn hảo nhất trong "Hồng Lâu Mộng"? Câu trả lời của tôi chắc chắn là Tiết Bảo Thoa. Tài năng, vẻ đẹp và đặc biệt là triết lý sống, đạo đối nhân xử thế của cô ấy đều rõ ràng như ban ngày.
Nhưng nếu bạn hỏi tôi nhân vật nữ yêu thích nhất của tôi là ai thì có lẽ tôi sẽ không chọn cô ấy. Tôi sẽ chọn Đại Ngọc. Suy cho cùng, đôi khi hiểu chuyện và làm cho người khác yêu mến lại có sự mâu thuẫn.
4. Vương Hy Phượng: Đừng bao giờ tùy tiện coi thường mọi người
Khi Vương Hi Phượng sắp chết, Giả phủ suy yếu, tường đổ mọi người đều đẩy họ xuống. Chỉ có ba người đến thăm cô, một trong số đó là già Lưu.
Trong "Hồng Lâu Mộng", mối quan hệ giữa Vương Hi Phượng và bà Lưu có thể nói là vô cùng tế nhị, khéo léo
Lần đầu tiên già Lưu đến cửa, Phượng Thư đã bày tỏ "lòng tốt" của mình. Mặc dù không biết người kia là ai, nhưng cô vẫn trò chuyện tâm sự như người nhà, sắp xếp người chuẩn bị cơm cho bà, cuối cùng trước khi rời đi không quên đưa cho bà một ít tiền, chăm sóc bà rất chu đáo.
Mọi người đều nghĩ rằng bà lão thật may mắn khi được quen biết gia đình Vương Hi Phượng. Trên thực tế, sự thật đã chứng minh Phượng Thư nên cảm thấy biết ơn vì đã quen biết Lưu bà bà.
Sau khi Giả mẫu qua đời, Vương Hi Phượng cũng qua đời không lâu sau đó. Lúc này, bà Lưu đã trở thành phao cứu sinh, cứu được Phượng Thư và con gái của cô.
Trên thực tế, trong suốt cuốn tiểu thuyết, bạn sẽ thấy rằng: có vẻ như Phượng Thư là người đã giúp bà Lưu, nhưng thực tế là nàng lại vô tình quen biết một vị Bồ Tát còn sống. Thiện và ác thường chỉ khác biệt ở một niệm.
Chúng ta biết rằng với tính cách kiêu ngạo của Phượng Thư, việc cô từ chối tiếp già Lưu vào thời điểm đó là điều bình thường, nhưng vào ngày hôm đó bà lại động lòng trắc ẩn.
Cô không ngờ rằng cử chỉ nhỏ này lại có ý nghĩa lớn đến vậy. Đặc biệt là sau khi gia tộc họ Giả mà nàng đã dày công gây dựng cả đời đã suy tàn, và khi những người từng phục tùng nàng đều tản mát rời đi.
Hậu quả của hành động tử tế này chính là phần thưởng duy nhất và tốt đẹp nhất từ nửa cuộc đời đầu tiên của cô.
Có vẻ như cuốn Hồng Lâu Mộng có thể đọc suốt đời. Dù ở bất kỳ giai đoạn nào của cuộc đời, bạn đều có thể tìm thấy bóng hình của mình trong cuốn sách nếu bạn mở nó ra lần nữa.
Khi còn nhỏ, bạn là Sử Tương Vân, người thích ăn và cười, tính tình giản dị; ở tuổi mới lớn, bạn là Lâm Đại Ngọc, cô đơn, nhạy cảm và đa cảm; ở tuổi đôi mươi, bạn là Bảo Thoa, người che giấu đi sự sắc sảo và trở nên toàn vẹn; ở tuổi trung niên, bạn là Tập Nhân, có gia đình và trách nhiệm, ổn định và chỉ muốn sống phần đời còn lại trong hòa bình; Khi già hơn một chút, bạn sẽ phát hiện tầm quan trọng của sự vui vẻ, và sau khi đi hết cuộc đời bạn sẽ thấy rằng mình đã trở lại.
Thập nhị kim thoa, ý định ban đầu của Tào Tuyết Cần không phải là đại diện cho mười hai nhân vật, mà giống như mười hai trạng thái tinh thần trong mười hai giai đoạn khác nhau của cuộc đời.
Thời điểm bạn thực sự hiểu được Hồng Lâu Mộng có thể là khi bạn đã sống hết mình.
Theo Secretchina
Bình Nhi
