Hô hào ‘mở cửa’ Trung Quốc vẫn chưa thể trấn an được các nhà đầu tư
ĐCSTQ đã đưa ra một chương trình nghị sự kinh tế nhằm giải quyết những rủi ro do lĩnh vực bất động sản đang suy thoái gây ra, nhưng điều này vẫn chưa xoa dịu được mối lo ngại của các công ty nước ngoài.
Bối cảnh hiện tại đặt ra cho các nhà đầu tư nước ngoài một tình thế tiến thoái lưỡng nan. Một mặt, họ muốn tiếp cận thị trường rộng lớn của đất nước, nhưng Bắc Kinh đã không giải quyết được mối lo ngại về những rủi ro liên quan.
Sau bốn ngày hội nghị trung ương lần thứ ba, ĐCSTQ đã ra thông cáo mà ở một số điểm có nội dung hướng đến mục đích khuyến khích đầu tư trực tiếp nước ngoài. Nguồn vốn này đã giảm mạnh trong những năm gần đây.
Thông cáo viết: "Chúng ta phải tiếp tục cam kết thực hiện chính sách cơ bản của nhà nước là mở cửa với thế giới bên ngoài và tiếp tục thúc đẩy cải cách thông qua việc mở cửa".
Tài liệu trên cho biết Trung Quốc sẽ tận dụng sức mạnh của thị trường khổng lồ của mình để nâng cao năng lực mở cửa nền kinh tế đồng thời thúc đẩy hợp tác với các quốc gia khác.
Thông cáo cũng báo hiệu sự sẵn sàng ứng phó với các vấn đề sản xuất quá mức vốn là mục tiêu chỉ trích của Hoa Kỳ và Châu Âu. Trung Quốc sẽ "nỗ lực mở rộng nhu cầu trong nước" và "thúc đẩy cải cách cơ cấu nguồn cung" để cắt giảm công suất dư thừa.
Thông cáo cũng nêu rõ Trung Quốc sẽ "cơ bản hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa" vào năm 2035. Để đạt được mục tiêu đó, "các nhiệm vụ cải cách nêu trong nghị quyết này sẽ được hoàn thành vào thời điểm Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa kỷ niệm 80 năm thành lập vào năm 2029".
Văn bản này đặc biệt trích dẫn cải cách kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa, thúc đẩy đổi mới, pháp quyền, an ninh quốc phòng. Đây là lần đầu tiên một thông cáo như vậy có mục tiêu đặt ra cho kỷ niệm 80 năm Trung Quốc hiện đại.
Tuy nhiên, thông cáo này được đánh giá là thiếu các biện pháp cụ thể để xoa dịu mối lo ngại của cộng đồng doanh nghiệp liên quan đến thị trường bất động sản đang gặp khó khăn. Văn bản chỉ nêu rằng "chúng tôi sẽ thực hiện nhiều biện pháp khác nhau để ngăn ngừa và giảm thiểu rủi ro trong bất động sản".
Trên thực tế, các biện pháp được thực hiện cho đến nay không có tác dụng gì nhiều. Chính phủ đã quyết định vào tháng 5 rằng chính quyền địa phương sẽ mua nhà tồn kho, nhưng vẫn chưa thấy dấu hiệu dừng lại của sự suy giảm giá trị của các tòa nhà mới hoặc sự thoái lui trong phát triển bất động sản.
Sự suy thoái của thị trường bất động sản vẫn tiếp diễn và nhiều người tin rằng sẽ mất thời gian để giải quyết tình trạng suy giảm nhu cầu trong nước.
Trong khi đó, tài liệu này có ít đề cập đến từ "thị trường" hơn đáng kể so với thông cáo của hội nghị toàn thể lần thứ ba năm 2013, vốn thiên về thị trường hơn. Chính phủ Trung Quốc hoạt động theo đường lối chỉ đạo của ĐCSTQ đã thực hiện các bước thắt chặt kiểm soát đối với các doanh nghiệp tư nhân trong khi vẫn ưu tiên các doanh nghiệp nhà nước.
Hoạt động này thường được mô tả là nhà nước tiến lên, khu vực tư nhân rút lui. Thông cáo này đại diện cho sự tiếp tục của chương trình nghị sự này.
Theo phân tích của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, một nhóm nghiên cứu của Hoa Kỳ, một nửa trong số 100 tập đoàn Trung Quốc hàng đầu xét về vốn hóa thị trường được niêm yết trong nước hoặc nước ngoài vào cuối năm ngoái là những công ty mà chính phủ nắm giữ hơn một nửa cổ phần, bất kể là cổ phiếu có quyền biểu quyết hay không. Đây là tỷ lệ cao nhất trong năm năm qua.
Đồng thời, theo chính phủ Trung Quốc, đầu tư trực tiếp của các công ty nước ngoài đã giảm xuống mức thấp nhất trong 23 năm. Nhiều công ty nước ngoài đang xây dựng chuỗi cung ứng không tiếp xúc với Trung Quốc và đầu tư đang được chuyển hướng sang Đông Nam Á, Nam Á và các khu vực khác.
Xu hướng này không có nghĩa là các công ty đa quốc gia đã hoàn toàn từ bỏ Trung Quốc. Quốc gia này vẫn là một thị trường khổng lồ với dân số hơn 1,4 tỷ người và các dịch vụ mới, chẳng hạn như công nghệ tự lái, đang thâm nhập nhanh chóng. Các công ty toàn cầu muốn tăng thu nhập khó có thể bỏ qua nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Mặc dù các công ty phương Tây lo ngại về việc kiểm soát chặt chẽ hơn và sự thoái lui khỏi nền kinh tế thị trường tự do, họ cũng đang cố gắng tạo ra sự cân bằng bằng cách duy trì một mức độ quan hệ nhất định với giới lãnh đạo Trung Quốc. Vào tháng 3, một phái đoàn đại diện cho các công ty Hoa Kỳ đã gặp ông Tập Cận Bình, và cũng đã có một loạt các chuyến thăm Trung Quốc của các giám đốc điều hành hàng đầu của các công ty hàng đầu châu Âu.
Theo tờ South China Morning Post, một phái đoàn doanh nghiệp Hoa Kỳ khác dự kiến sẽ đến Bắc Kinh trong những ngày tới, bao gồm các giám đốc điều hành của Goldman Sachs, Qualcomm, Nike và Starbucks.
Theo tờ South China Morning Post, việc một phái đoàn các công ty nước ngoài đến thăm Trung Quốc ngay sau hội nghị toàn thể lần thứ ba là điều bất thường. Nhóm này sẽ gặp gỡ các thành viên lãnh đạo Trung Quốc và thảo luận về chương trình nghị sự kinh tế của Trung Quốc, bao gồm cả cách nước này sẽ đối xử với vốn nước ngoài.
Tetsuro Homma, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản tại Trung Quốc, cho biết: "Hơn một nửa số công ty coi Trung Quốc là một trong những thị trường trọng điểm của họ và tầm quan trọng của thị trường Trung Quốc đang ngày càng tăng lên".
Nhiều công ty Hoa Kỳ, chẳng hạn như Applied Materials, tham dự các sự kiện về ngành bán dẫn được tổ chức tại Trung Quốc mặc dù căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh ngày càng leo thang.
Mặc dù xuất khẩu thiết bị sản xuất chip tiên tiến sang Trung Quốc là một thách thức, nhưng vẫn có nhu cầu lớn từ người mua Trung Quốc đối với thiết bị cũ để chuẩn bị cho các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hơn. Những đợt xuất khẩu như vậy đang thúc đẩy thu nhập của các nhà cung cấp.
Hội nghị toàn thể lần thứ ba của ĐCSTQ cũng tuyên bố đưa ra những cải cách mang tính lịch sử. Trước đó là các Hội nghị năm 1978 đưa ra chính sách cải cách kinh tế và mở cửa. Hội nghị toàn thể năm 1993 quyết định Trung Quốc nên theo đuổi nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa.
Lần này, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã miễn cưỡng đưa ra sáng kiến táo bạo để hỗ trợ nền kinh tế do ngành bất động sản đang suy thoái và ưu tiên an ninh quốc gia. Mặc dù khẩu hiệu "mở cửa" được lặp đi lặp lại, thông cáo vẫn thiếu các biện pháp cụ thể để khôi phục lòng tin của các nhà đầu tư nước ngoài.
Chưa có lộ trình nào được vạch ra để cải tổ các chính sách kinh tế và khai thác tiềm năng của thị trường rộng lớn.
Theo Nikkei Asia
Bảo Thư biên dịch
