Hoa Kỳ bác bỏ kết quả bầu cử Venezuela và công nhận ứng cử viên đối lập chiến thắng
Chính phủ Hoa Kỳ hôm thứ Năm (1/8) đã công nhận ứng cử viên phe đối lập của Venezuela, Edmundo González, là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống của quốc gia Nam Mỹ này và không thừa nhận kết quả do cơ quan bầu cử công bố Tổng thống Nicolás Maduro là người chiến thắng.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cho biết: "Với bằng chứng áp đảo này, Hoa Kỳ và quan trọng nhất là người dân Venezuela đều thấy rõ rằng Edmundo González Urrutia đã giành được nhiều phiếu bầu nhất trong cuộc bầu cử tổng thống Venezuela ngày 28 tháng 7".
Hội đồng Bầu cử Quốc gia tuyên bố Maduro là người chiến thắng trong cuộc bầu cử rất được mong đợi vào Chủ Nhật tuần trước. Nhưng đối thủ chính của tổng thống là González, và lãnh đạo phe đối lập Maria Corina Machado cho biết họ đã thu được hơn hai phần ba số phiếu mà mỗi máy bỏ phiếu điện tử in ra sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa.
Họ cho biết việc công bố dữ liệu về các cuộc kiểm phiếu đó sẽ chứng minh Maduro đã thua.
Thông báo từ chính phủ Hoa Kỳ được đưa ra trong bối cảnh có những nỗ lực ngoại giao nhằm thuyết phục ông Maduro công bố số phiếu bầu từ cuộc bầu cử và ngày càng có nhiều lời kêu gọi xem xét độc lập kết quả.
Các quan chức chính phủ Brazil, Colombia và Mexico đã liên tục liên lạc với chính quyền Maduro để thuyết phục ông phải trình báo cáo kiểm phiếu từ cuộc bầu cử Chủ Nhật và cho phép xác minh một cách khách quan, một quan chức chính phủ Brazil nói với The Associated Press hôm thứ Năm.
Các quan chức ngoại giao đã nói với chính phủ Venezuela rằng việc công khai dữ liệu là cách duy nhất để xóa tan mọi nghi ngờ về kết quả.
Trước đó, Tổng thống Mexico Andrés Manuel López Obrador cho biết ông có kế hoạch nói chuyện với Tổng thống Luiz Inácio Lula da Silva của Brazil và Tổng thống Gustavo Petro của Colombia, và rằng chính phủ của ông tin rằng điều quan trọng là phải công khai số phiếu bầu.
Sau đó vào thứ năm (1/8), chính phủ Brazil, Colombia và Mexico đã ra tuyên bố chung kêu gọi các cơ quan bầu cử của Venezuela "tiến hành nhanh chóng và công khai" dữ liệu bỏ phiếu chi tiết, nhưng họ không xác nhận bất kỳ nỗ lực ngoại giao bí mật nào nhằm thuyết phục chính phủ Maduro công bố số phiếu bầu.
Họ cho biết trong tuyên bố rằng: “Nguyên tắc cơ bản về chủ quyền của người dân phải được tôn trọng thông qua việc xác minh kết quả một cách khách quan”.
Vào thứ Hai đầu tuần, sau khi Hội đồng Bầu cử Quốc gia tuyên bố ông Maduro là người chiến thắng trong cuộc bầu cử, hàng ngàn người ủng hộ phe đối lập đã xuống đường. Chính phủ cho biết họ đã bắt giữ hàng trăm người biểu tình và tổ chức nhân quyền Foro Penal có trụ sở tại Venezuela cho biết 11 người đã thiệt mạng. Hàng chục người khác đã bị bắt vào ngày hôm sau, bao gồm cả cựu ứng cử viên phe đối lập, Freddy Superlano.
Lãnh đạo phe đối lập Machado — người bị cấm tranh cử tổng thống — và González đã phát biểu tại một cuộc biểu tình lớn của những người ủng hộ họ tại thủ đô Caracas vào thứ Ba, nhưng họ đã không xuất hiện trước công chúng kể từ đó. Sau đó trong ngày, chủ tịch Quốc hội, Jorge Rodriguez, đã kêu gọi bắt giữ họ và gọi họ là tội phạm.
Trong một bài xã luận được công bố hôm thứ Năm trên tờ Wall Street Journal, Machado cho biết bà đang "ẩn náu, lo sợ cho tính mạng của mình, sự tự do của mình và của những người đồng hương". Bà khẳng định lại rằng phe đối lập có bằng chứng cho thấy Maduro đã thua cuộc bầu cử và kêu gọi cộng đồng quốc tế can thiệp.
Bà nói: “Chúng ta đã bỏ phiếu loại ông Maduro”, “Bây giờ, cộng đồng quốc tế phải quyết định xem có nên dung thứ cho một chính phủ rõ ràng là bất hợp pháp hay không.”
Sự đàn áp của chính phủ trong nhiều năm đã đẩy các nhà lãnh đạo đối lập vào cảnh lưu vong. Bà Machado sau đó đã đăng một video trên mạng xã hội kêu gọi những người ủng hộ tập trung vào sáng thứ Bảy trên khắp cả nước.
Vào thứ Tư (31/7) ông Maduro đã yêu cầu tòa án tối cao của Venezuela tiến hành kiểm toán cuộc bầu cử, nhưng yêu cầu đó ngay lập tức vấp phải sự chỉ trích từ các nhà quan sát nước ngoài vì cho rằng tòa án này quá thân cận với chính phủ để có thể tiến hành đánh giá độc lập.
Không rõ liệu sự nhượng bộ đầu tiên của ông Maduro đối với các yêu cầu minh bạch hơn có phải là kết quả của các cuộc thảo luận với Brazil, Colombia và Mexico hay không. Tổng thống Venezuela đã xác nhận trong một cuộc họp báo vào thứ Tư rằng ông đã nói chuyện với Petro về vấn đề này.
Tòa án Công lý Tối cao Venezuela có mối quan hệ chặt chẽ với chính phủ ông Maduro. Các thẩm phán của tòa án được các quan chức liên bang đề xuất và được Quốc hội phê chuẩn, nơi có những người ủng hộ ông Maduro chiếm ưu thế.
Vào thứ năm (1/8), tòa án đã chấp nhận yêu cầu kiểm toán của ông Maduro và ra lệnh cho ông cùng González và tám ứng cử viên khác tham gia cuộc bầu cử tổng thống phải ra hầu tòa vào thứ Sáu (2/8).
Ông González và bà Machado cho biết họ đã có được hơn hai phần ba số phiếu được in từ máy bỏ phiếu điện tử sau khi các cuộc bỏ phiếu kết thúc. Họ cho biết việc công bố dữ liệu về các phiếu đó sẽ chứng minh ông Maduro đã thua.
Khi được hỏi tại sao cơ quan bầu cử không công bố số phiếu bầu chi tiết, ông Maduro cho biết Hội đồng Bầu cử Quốc gia đã bị tấn công, bao gồm cả các cuộc tấn công mạng, mà không giải thích thêm.
Tổng thống Colombia và Brazil đều là đồng minh thân cận của chính phủ Venezuela và họ đã thúc giục Maduro công bố số phiếu bầu chi tiết.
Quan chức Brazil cho biết các nỗ lực ngoại giao chỉ nhằm mục đích thúc đẩy đối thoại giữa các bên liên quan của Venezuela để đàm phán giải pháp cho cuộc bầu cử gây tranh cãi. Quan chức này cho biết điều này sẽ bao gồm việc công bố dữ liệu bỏ phiếu và cho phép xác minh độc lập.
Đại diện phía Mexico cho biết họ hy vọng ý chí của người dân Venezuela sẽ được tôn trọng và không có bạo lực. Và rằng Mexico mong đợi "bằng chứng, hồ sơ kết quả bầu cử sẽ được trình bày".
Áp lực ngày càng gia tăng đối với tổng thống Maduro
Hội đồng Bầu cử Quốc gia, trung thành với Đảng Xã hội Thống nhất Venezuela của Maduro, vẫn chưa công bố bất kỳ kết quả nào được chia nhỏ theo máy bỏ phiếu, như đã làm trong các cuộc bầu cử trước. Tuy nhiên, họ đã báo cáo rằng ông Maduro đã nhận được 5,1 triệu phiếu bầu, so với hơn 4,4 triệu phiếu bầu của ông González.
Nhưng Bà Machado, lãnh đạo phe đối lập, đã nói rằng số phiếu bầu cho thấy ông González đã nhận được khoảng 6,2 triệu phiếu bầu so với 2,7 triệu phiếu bầu của ông Maduro.
Venezuela có trữ lượng dầu thô đã được chứng minh lớn nhất thế giới và từng tự hào là nền kinh tế tiên tiến nhất Mỹ Latinh, nhưng nước này đã rơi tự do sau khi ông Maduro lên nắm quyền vào năm 2013.
Giá dầu giảm mạnh, tình trạng thiếu hụt lan rộng và siêu lạm phát tăng vọt đã dẫn đến bất ổn xã hội và di cư hàng loạt. Hơn 7,7 triệu người Venezuela đã rời khỏi đất nước kể từ năm 2014, đây là cuộc di cư lớn nhất trong lịch sử gần đây của Mỹ Latinh.
Theo PBS
Bảo Thư
