Mối quan hệ tuyệt vời giữa trà và ngũ hành

Trời có ngũ hành Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ, con người có ngũ tạng Phế, Can, Thận, Tâm, Tỳ, mà trà Trung Quốc, lại vừa vặn được chia thành năm màu trắng, vàng, đen, đỏ, xanh lục, năm màu lại sinh ra năm vị cay, ngọt, mặn, đắng, chua. Giữa ngũ hành, ngũ tạng, ngũ sắc, ngũ vị này, liền cấu thành nên một vòng tròn dưỡng sinh móc xích lẫn nhau.

Sự huyền diệu của một lá cỏ cây chữa bách bệnh

Trà có thể dưỡng sinh, điều này được ghi chép trong rất nhiều sách trà cổ cũng như sách y học. Trong cuốn "Ăn trà dưỡng sinh ký", tác giả ca ngợi sự phi thường của trà: "Quý thay trà vậy, trên thông thần linh chư thiên cảnh giới, dưới giúp người bị ẩm thực xâm hại. Các loại thuốc chỉ chủ trị một loại bệnh, mỗi loại có công dụng riêng, duy chỉ có trà là thuốc trị vạn bệnh."

Trà là một vật thánh khiết cao quý, có thể thông với thần linh, cảnh giới chư thiên, cứu giúp con người bị ẩm thực làm hại, là tiên dược trị bách bệnh. Về sự huyền diệu của trà "một lá cỏ cây chữa bách bệnh", sách cũng có những luận thuật có hệ thống, dựa trên lý luận của thuyết ngũ hành Trung Quốc cổ đại.

Trong sách Hoàng Đế nội kinh đã sớm chỉ ra, màu xanh lục thuộc Mộc, là màu của Can; màu đỏ thuộc Hỏa, là màu của Tâm; màu vàng thuộc Thổ, là màu của Tỳ; màu trắng thuộc Kim, là màu của Phế; màu đen thuộc Thủy, là màu của Thận.

Như vậy, trà Trung Quốc thực chất là ngũ sắc trà: trà xanh, trà đỏ, trà vàng, trà trắng, trà đen. Năm màu sắc của trà có thể nuôi dưỡng ngũ tạng, đạt đến mục đích cuối cùng là khôi phục sức khỏe, đồng thời thông qua sự tương sinh tương khắc của ngũ hành để đạt được sự hài hòa giữa trời đất, đó chính là chân lý của việc uống trà để dưỡng sinh.

Trà xanh

Trà xanh là loại trà không trải qua quá trình lên men, ở Trung Quốc, sản lượng trà xanh là nhiều nhất, chủng loại phong phú nhất, được sử dụng rộng rãi nhất, đặc điểm của nó là nước trà trong, lá trà xanh. Trong ngũ hành trà, chúng ta thường xem trà xanh là một dạng đặc biệt của trà xanh. Long Tỉnh Hàng Châu, Mao Phong Hoàng Sơn, Bích Loa Xuân Động Đình, trà Nữ Nhi Thái Sơn, đều là những loại trà xanh tiêu biểu.

Trà xanh thuộc hành Mộc, vị chua, mùi thơm thanh mát; đi vào kinh Can, can chủ huyết, do đó trà xanh không chỉ sáng mắt, mà còn có thể thanh lọc máu, giảm huyết khối; thích hợp uống vào mùa xuân, sơ phong thanh nhiệt, tiêu viêm, giải nhiệt.

1. Trà đen

Trà đen thuộc loại trà lên men hoàn toàn, có đặc điểm là nước trà đỏ, lá trà đỏ và hương vị ngọt ngào. Đại diện là trà đen Kỳ Môn.

Trà đen thuộc hành Hỏa, vị đắng, mùi thơm nồng; đi vào kinh Tâm, biểu hiện ở kinh Tiểu trường, do đó trà đen ôn trung (làm ấm bụng), có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim; thích hợp uống vào mùa hè, giải nhiệt, tiêu nóng, tỉnh thần, bổ tâm, dưỡng huyết, sinh tân dịch.

2. Trà vàng

Trà vàng thuộc loại trà lên men, đặc điểm chất lượng là lá vàng, nước vàng, búp trà non mềm, có lông tơ, hương vị tươi ngon. Màu vàng của nó là kết quả của quá trình ủ trong chế biến trà. Trà vàng được chia thành ba loại: trà búp vàng, trà nhỏ vàng và trà lớn vàng. Đại diện là Quân Sơn Ngân Châm, Mông Đỉnh Hoàng Nha, Hoắc Sơn Hoàng Nha.

Trà vàng thuộc hành Thổ, vị ngọt, mùi thơm ngậy; đi vào kinh Tỳ, thông kinh Vị, do đó trà vàng có thể điều hòa tỳ vị, giúp tiêu hóa. Thích hợp uống vào tiết Hạ chí giao giữa mùa hè và mùa thu (còn gọi là "Trường hạ"), có thể kiện tỳ vị.

3. Trà trắng

Trà trắng thuộc loại trà lên men nhẹ, phủ đầy lông tơ trắng, như bạc như tuyết nên được đặt tên như vậy, nước trà trong và sáng. Đại diện là trà Đại Bạch Hào Phúc Kiến.

Trà trắng thuộc hành Kim, vị cay thơm, mùi thơm tươi mát; đi vào kinh Phế, thông kinh Đại trường, phế chủ bì mao thông thấu, do đó trà trắng có thể bài độc, tản nhiệt; thích hợp uống vào mùa thu, giáng hỏa, trừ táo, thanh ruột, giải độc.

4. Trà đen (Phổ Nhĩ)

Trà đen (Phổ Nhĩ) thường có nguyên liệu thô, cộng thêm quá trình sản xuất thường ủ lên men trong thời gian dài, do đó lá trà có màu đen hoặc nâu đen, nước trà màu vàng đen, nên gọi là trà đen, thuộc loại trà hậu lên men. Trà Phổ Nhĩ Vân Nam là đại diện tiêu biểu.

Trà đen (Phổ Nhĩ) thuộc hành Thủy, vị mặn chát, mùi thơm cổ xưa; đi vào kinh Thận, đi theo kinh Bàng quang, thận là nguồn động lực của cơ thể con người, do đó trà đen có tác dụng kéo dài tuổi thọ, bàng quang là kinh mạch bài tiết của cơ thể con người, do đó trà đen có thể giảm cân, giảm mỡ; thích hợp uống vào mùa đông, ôn dưỡng dương khí, kiện tỳ, làm ấm bụng.

Học cách uống trà, trở thành chuyên gia dưỡng sinh của chính mình

Trong Đông y, ngũ hành tương ứng với ngũ sắc, ngũ sắc lại chủ trị ngũ tạng. Việc sử dụng các loại trà có màu sắc khác nhau có thể giúp tăng cường năng lượng cho ngũ tạng, đưa cơ thể và tinh thần đạt đến trạng thái cân bằng, hài hòa, không nóng không lạnh, từ đó đạt được sự thanh thản, tĩnh tại. Hiểu được điều này, mỗi người có thể dựa vào tình trạng sức khỏe của bản thân để lựa chọn loại trà phù hợp.

Những người có thể chất hàn, sợ lạnh không nên uống trà xanh và trà Thiết Quan Âm hương thanh, nên thường xuyên uống trà Ô Long như Đại Hồng Bào, Thiết Quan Âm hương đậm, hoặc trà đen. Người có thể chất nóng, hay bốc hỏa nên uống trà Thiết Quan Âm hương thanh, trà trắng, trà xanh. Người có thể chất tỳ vị hư nhược nên uống trà Thiết Quan Âm hương Trần (được ủ trong chum gốm nhiều năm), trà nham trà lâu năm, trà đen, trà Phổ Nhĩ. Người bị thận hư, tiểu nhiều lần nên uống trà Ô Long lâu năm được bảo quản trong hộp thiếc...

Tôi có một người bạn lâu năm được mệnh danh là "trà si", đặc biệt thích trà xanh, nhưng thường xuyên bị đau bụng sau khi uống. Sau khi biết anh ấy bị lạnh bụng, tôi khuyên anh ấy nên hạn chế uống trà xanh. Bởi vì trà xanh có tính hàn, thuộc hành Mộc, trong khi dạ dày thuộc hành Thổ, theo ngũ hành thì Mộc khắc Thổ, nên nếu uống thường xuyên sẽ gây khó chịu cho dạ dày. Nghe theo lời khuyên, người bạn "trà si" này đã ít uống trà xanh, thay vào đó uống nhiều trà đen và trà Phổ Nhĩ, và các triệu chứng khó chịu ở dạ dày đã giảm đi đáng kể.

Đúng như câu nói "Trà chứa ngũ hành, dưỡng sinh có kỹ thuật", thông qua việc hiểu rõ tình trạng cơ thể mình, lựa chọn loại trà phù hợp, kết hợp trà với ngũ hành và ngũ tạng, điều hòa âm dương, thưởng thức trà để ngũ hành được hài hòa, từ đó đạt được mục đích dưỡng sinh.

Theo Secretchina
Minh Nguyệt