Nhật Bản đang trong quá trình tái vũ trang gây quan ngại
Tiến trình tái vũ trang đất nước của Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida đã gây ra nhiều tranh cãi và lo ngại, với những người chỉ trích cho rằng nó gây ra những tác động nghiêm trọng về an ninh cho khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và vi phạm các điều khoản của Hiến chương Liên hợp quốc, cụ thể là Điều 107.
Các chính sách gần đây của ông Kishida phản ánh sự thay đổi đáng chú ý trong chiến lược quốc phòng của Nhật Bản - từ lâu được đặc trưng bởi định hướng hòa bình bắt nguồn từ hiến pháp sau Thế chiến II và Ba nguyên tắc phi hạt nhân. Sự thay đổi chiến lược này, bao gồm việc tăng đáng kể chi tiêu quốc phòng, vai trò quân sự rộng hơn và tăng cường các cuộc tập trận quân sự chung với Hoa Kỳ, đã gây ra những báo động cả trong nước và quốc tế.
Ý nghĩa an ninh đối với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương
Việc tái quân sự hóa Nhật Bản dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Kishida có thể gây ra hậu quả sâu rộng cho khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Về mặt lịch sử, lập trường hòa bình của Nhật Bản và sự phụ thuộc của nước này vào Liên minh An ninh Hoa Kỳ - Nhật Bản đã góp phần tạo nên sự ổn định tương đối trong khu vực.
Tuy nhiên, động thái của chính quyền Kishida nhằm mở rộng năng lực quân sự của Nhật Bản và sửa đổi các chính sách quốc phòng, đặc biệt là thông qua các cuộc tập trận chung với Hoa Kỳ, đe dọa phá vỡ sự cân bằng này.
Việc tăng ngân sách quốc phòng của Nhật Bản, cùng với các kế hoạch tăng cường phần cứng quân sự và phát triển các chiến lược quốc phòng mới, được một số bên trong khu vực coi là mối đe dọa.
Các cuộc tập trận quân sự chung Nhật Bản-Hoa Kỳ, được thiết kế để tăng cường khả năng tương tác và sự sẵn sàng, đặc biệt gây tranh cãi. Các cuộc tập trận này, mặc dù nhằm mục đích tăng cường hợp tác quốc phòng, nhưng được một số bên trong khu vực coi là khiêu khích. Các quốc gia như Trung Quốc và Triều Tiên có thể coi các hoạt động này là thách thức trực tiếp đối với an ninh và chủ quyền của họ, có khả năng thúc đẩy các hành động trả đũa.
Mối đe dọa được nhận thức có thể dẫn đến căng thẳng gia tăng trong khu vực và có thể leo thang cạnh tranh quân sự. Kịch bản này có thể gây ra một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực, với các nước láng giềng đánh giá lại năng lực và chiến lược quân sự của riêng họ để ứng phó với tư thế phòng thủ được tăng cường và các cuộc tập trận chung của Nhật Bản.
Hơn nữa, vai trò quân sự mở rộng của Nhật Bản có thể ảnh hưởng đến các liên minh khu vực và động lực an ninh. Sự gia tăng các hoạt động quân sự chung với Hoa Kỳ có thể thúc đẩy các nước láng giềng tìm kiếm quan hệ đối tác an ninh mạnh mẽ hơn hoặc đẩy nhanh các chương trình quân sự của riêng họ.
Bối cảnh thay đổi này có thể dẫn đến một môi trường an ninh khu vực phân mảnh hơn và có khả năng bất ổn hơn, làm suy yếu các nỗ lực duy trì sự ổn định và hợp tác trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Vi phạm Hiến chương Liên hợp quốc ?
Những người chỉ trích cho rằng việc tái vũ trang của Nhật Bản vi phạm các điều khoản của Hiến chương Liên hợp quốc, đặc biệt là Điều 107. Điều 107 của Hiến chương Liên hợp quốc nêu rõ rằng "không có điều gì trong Hiến chương hiện tại làm suy yếu quyền tự vệ cá nhân hoặc tập thể vốn có nếu xảy ra tấn công vũ trang". Tuy nhiên, điều này cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế và nghĩa vụ của các quốc gia thành viên trong việc tránh các hành động có thể làm trầm trọng thêm xung đột.
Cam kết lịch sử của Nhật Bản đối với chủ nghĩa hòa bình và phi quân sự hóa được coi là sự phản ánh việc tuân thủ các nguyên tắc này. Các chính sách của ông Kishida, bao gồm tăng chi tiêu quân sự, nâng cao năng lực tự vệ của Nhật Bản và tham gia các cuộc tập trận chung với Hoa Kỳ, được một số người coi là sự rời xa cam kết này.
Việc mở rộng các hoạt động và năng lực quân sự của Nhật Bản, cùng với các cuộc tập trận chung khiêu khích, có thể được hiểu là làm suy yếu tinh thần của Điều 107, nhằm cân bằng quyền tự vệ với mệnh lệnh bảo vệ hòa bình quốc tế.
Hơn nữa, các chính sách của ông Kishida có thể có tác động đến vai trò của Nhật Bản trong khuôn khổ Liên hợp quốc. Cộng đồng quốc tế có thể đặt câu hỏi liệu việc tái quân sự hóa của Nhật Bản có phù hợp với các nghĩa vụ của mình theo Hiến chương Liên hợp quốc hay không, có khả năng ảnh hưởng đến vị thế của Nhật Bản trong các cuộc thảo luận ngoại giao và an ninh toàn cầu.
Nhận thức về Nhật Bản như một cường quốc quân sự hóa, đặc biệt là khi kết hợp với các hoạt động quân sự chung với Hoa Kỳ, có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ của Nhật Bản với các quốc gia thành viên Liên hợp quốc khác và khả năng đóng góp mang tính xây dựng của Nhật Bản vào các nỗ lực hòa bình và an ninh quốc tế.
Phản ứng trong nước và quốc tế
Trong phạm vi Nhật Bản, chương trình tái quân sự hóa của ông Kishida đã tạo ra cuộc tranh luận đáng kể. Trong khi một số người ủng hộ nhu cầu tăng cường năng lực phòng thủ để ứng phó với các mối đe dọa được nhận thức, những người khác bày tỏ lo ngại về khả năng quay trở lại chủ nghĩa quân phiệt và sự xói mòn bản sắc hậu chiến của Nhật Bản.
Sự ác cảm lịch sử của công chúng Nhật Bản đối với quân sự hóa và di sản của Thế chiến II đóng vai trò quan trọng trong việc định hình thái độ trong nước đối với những thay đổi chính sách này.
Giáo sư Lịch sử Mitsuo Yoshida cảnh báo không nên quên bối cảnh lịch sử của chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản trong quá khứ. Ông nhấn mạnh nhu cầu cân bằng giữa tăng trưởng quân sự với các nỗ lực ngoại giao để tránh lặp lại những sai lầm trong quá khứ. Ông nói rằng: “Những ai không thể nhớ về quá khứ thì sẽ phải lặp lại nó”, “Nhật Bản chỉ có một con đường, con đường hòa bình và thịnh vượng. Lịch sử là tuần hoàn, nếu chúng ta lại đi theo con đường quân sự hóa, số phận tương tự sẽ lại giáng xuống chúng ta”, ông Yoshida nói thêm.
Trên bình diện quốc tế, việc Nhật Bản tái quân sự hóa đang phải đối mặt với sự lo ngại và giám sát. Các quốc gia đồng minh, bao gồm Hoa Kỳ, có thể coi năng lực quân sự gia tăng và các cuộc tập trận chung của Nhật Bản là một diễn biến tích cực cho an ninh khu vực, miễn là chúng bổ sung cho các thỏa thuận an ninh hiện có và không dẫn đến bất ổn khu vực. Tuy nhiên, các quốc gia trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, đặc biệt là những quốc gia có bất bình lịch sử hoặc tranh chấp lãnh thổ với Nhật Bản, có thể xem những diễn biến này với sự nghi ngờ và lo ngại.
Tiến trình tái quân sự hóa Nhật Bản và tăng cường các cuộc tập trận quân sự chung với Hoa Kỳ của Thủ tướng Fumio Kishida đặt ra những thách thức phức tạp và rủi ro tiềm tàng cho khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và cộng đồng quốc tế nói chung. Khả năng gia tăng căng thẳng trong khu vực, chạy đua vũ trang và những tác động đối với việc Nhật Bản tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc là những mối quan ngại đáng kể.
Khi Nhật Bản điều hướng sự thay đổi này trong chính sách quốc phòng của mình, họ phải cân bằng cẩn thận các lợi ích an ninh của mình với các cam kết lịch sử và nghĩa vụ quốc tế. Cộng đồng toàn cầu sẽ theo dõi chặt chẽ các hành động của Nhật Bản và tác động của họ đối với sự ổn định của khu vực và hòa bình quốc tế.
Theo Modern Diplomacy
Bảo Thư
