Sisu trong bạn: Chìa khóa Phần Lan cho cuộc sống, tình yêu và thành công
Một trong những điều đầu tiên mà bất kỳ bài viết nào về sisu sẽ cho bạn biết là từ tiếng Phần Lan này không thể dịch được. Các tác giả đã cố gắng tìm một từ tương đương trong tiếng Anh ít nhất là từ tháng 1 năm 1940, khi đoạn mở đầu của một bài báo dài trên tờ New York Times đã thử, "Nó không dễ dịch, bởi vì không có ngôn ngữ nào khác có từ tương đương chính xác."
Vậy làm thế nào để viết về một đất nước khi mà bản sắc của nó nằm trong một từ không thể dịch được? Điều này vừa phức tạp đến kinh ngạc, lại vừa đơn giản đến khó tin: Các nhà văn tìm cách giải thích ý nghĩa của từ sisu, và trong quá trình đó, họ hé lộ những hoạt động nội tại của con người và xã hội Phần Lan - thứ mà bạn có thể gọi là linh hồn của đất nước. Đây là điều xảy ra khi Joanna Nylund đề cập đến chủ đề này trong cuốn sách Sisu: Nghệ thuật Can đảm của Phần Lan (2018, Anh: Gaia; Mỹ: Running Press).
Về mặt từ nguyên, sisu xuất phát từ một từ gốc Phần Lan có nghĩa là 'bên trong' hoặc 'nội tâm'. Đây là một lý do tại sao nó đôi khi được dịch là 'ruột gan' hay 'sức mạnh nội tâm'.
Phần Lan là một quốc gia song ngữ; Nylund lớn lên ở Raseborg, một thị trấn miền nam nơi cả tiếng Phần Lan và tiếng Thụy Điển đều phổ biến, và cô ấy nói được cả hai thứ tiếng. (Ở vùng cực bắc, ngôn ngữ của người Sámi bản địa cũng có vị thế chính thức.)
Tuy nhiên, bất kể ngôn ngữ nào, mọi người sống ở Phần Lan đều có thể khẳng định mình có sisu. Ngoài ra, người dân trên khắp thế giới cũng đang thể hiện sự quan tâm đến khái niệm này. Chỉ vài trang trong cuốn sách, Nylund đã khuyến khích độc giả, nói với chúng ta rằng, "Bạn có sisu", và, "Nó nằm trong tầm tay của mọi người. Nó nằm trong bạn."
Tư duy hướng đến hành động
Cô ấy đã viết bản thảo bằng tiếng Anh. Vào thời điểm bài báo này được xuất bản, cuốn sách cũng xuất hiện hoặc dự kiến phát hành bằng tiếng Hà Lan, tiếng Pháp, tiếng Hungary, tiếng Hàn, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Nga và tiếng Việt, chưa kể tiếng Phần Lan. Bảy chương của cuốn sách cho phép Nylund xem xét sisu, các biểu hiện và ứng dụng của nó từ nhiều góc độ.
Phần giới thiệu cho chúng ta biết rằng, về mặt ngôn ngữ học, khái niệm sisu đã có từ 500 năm trở lên. Nó có thể đề cập đến “sự quyết tâm khắc kỷ, sự cứng rắn, lòng can đảm, sự dũng cảm, ý chí, sự bền bỉ và khả năng phục hồi.” Đó là “một tư duy hướng đến hành động.” Bạn không khoe khoang về việc có sisu; bạn chỉ cần “để hành động của bạn lên tiếng.”
Từ đó, cuốn sách mở rộng ra - và định nghĩa về sisu được mở rộng hơn nữa, hoặc được giải thích thêm - để chỉ ra cách sisu có thể được áp dụng như một triết lý sống đa năng. Nó phát huy tác dụng khi bạn giải quyết những thách thức như chiến đấu trong mùa đông lạnh giá, chính xác là những gì Phần Lan đã làm khi tờ Times đăng bài báo của mình, nhưng nó cũng có thể giúp bạn đối mặt với những trở ngại phổ biến hơn. Nó góp phần vào sức khỏe thể chất và tinh thần và giúp bạn giao tiếp với bạn đời, các thành viên trong gia đình và đồng nghiệp. Bạn có thể nuôi dạy con cái của mình có sisu. Bạn có thể sử dụng nó làm cơ sở để có một cuộc sống năng động, lành mạnh, bạn có thể tận dụng nó để tiến tới mục tiêu của mình và thậm chí nó có thể giúp bạn tìm thấy hạnh phúc.
Trong quá trình làm sáng tỏ sisu, Nylund cũng đưa ra một hướng dẫn văn hóa hấp dẫn, có trật tự về Phần Lan. Phần lớn lối sống và cách suy nghĩ của người Phần Lan đều góp phần vào hoặc được nuôi dưỡng bởi khái niệm sisu. Nếu bạn muốn noi theo tình yêu thiên nhiên của người Phần Lan, nghiên cứu hệ thống giáo dục nổi tiếng của Phần Lan, chiêm ngưỡng khả năng tận dụng tối đa điều kiện thời tiết khắc nghiệt của người Phần Lan (và vui vẻ trong khi bạn đang làm điều đó) hoặc tìm cảm hứng từ Phần Lan để đối phó với một cuộc khủng hoảng lớn hay nhỏ trong cuộc sống - hoặc nếu bạn chỉ tò mò về người Phần Lan - thì sisu đóng một vai trò quan trọng.
Cuốn sách bao gồm, đều đặn, các mẹo về cách kết hợp thái độ giống như sisu vào cuộc sống của chính bạn: “Các mẹo hàng đầu để giúp bạn nạp năng lượng: 1. Thực sự ngắt kết nối, 2. Ôm lấy sự im lặng, 3. Lên lịch cho thời gian ở một mình.” Hoặc thử xem: “Các mẹo hàng đầu để hòa mình vào thiên nhiên: 1. Nghĩ đơn giản, 2. Nghĩ về bí quyết, 3. Nghĩ về sự chuẩn bị.” Thậm chí còn có những công thức nấu ăn thể hiện sisu bằng cách bao gồm các nguyên liệu kiếm ăn, từ bánh việt quất đến cocktail vodka với quả mâm xôi, húng quế và chanh.
Chạy khắp sisu
Nylund có bao giờ sợ rằng cô ấy có thể mở rộng định nghĩa về sisu quá xa không? Nếu vậy, nỗi sợ hãi đó là không có cơ sở. "Nó bao gồm mọi phần của cuộc sống", cô nói. "Đó là điều tôi phát hiện ra khi tôi đang suy nghĩ và viết." Cô ấy đã đi đến kết luận rằng sisu "thực sự củng cố rất nhiều thứ, và theo nghĩa đó, không quá khó để tìm thấy nó trong các khía cạnh khác nhau của cuộc sống."
Nếu bạn quan tâm đến Phần Lan, bạn sẽ bắt gặp sisu. "Suy nghĩ xuyên suốt [toàn bộ cuốn sách] là chúng tôi thể hiện sisu của mình bằng hành động, và đó là lý do tại sao cần phải nói chuyện với người Phần Lan và mô tả cách chúng tôi sống để mọi người nắm bắt được sisu trông như thế nào."
Trong cuốn Sisu: Nghệ thuật can đảm của Phần Lan, Nylund bao gồm các cuộc phỏng vấn với những người Phần Lan là hiện thân của ý tưởng này, chẳng hạn như nhà thám hiểm Bắc Cực và Nam Cực Patrick Degerman và nhà hoạt động xã hội kiêm nhà nghiên cứu sisu Emilia Lahti. Tác giả cũng không quên đề cập đến những ví dụ khác về sisu, trong số đó có người đoạt giải Nobel Hòa bình Martti Ahtisaari, được biết đến với công việc giải quyết các xung đột quốc tế, và vận động viên chạy đường dài Paavo Nurmi, người đã lập kỷ lục và giành huy chương Olympic vào những năm 1920.
Bất cứ ai viết một cuốn sách như thế này, với cái nhìn nhỏ gọn nhưng bao quát về văn hóa Phần Lan, chắc chắn sẽ trở thành đại sứ không chính thức cho đất nước. Nylund ổn với điều này. Cô ấy rơi vào vai trò này, cô ấy nói, "vô tình, nhưng không miễn cưỡng."
Theo finland
Minh Nguyệt
