Suy ngẫm từ một vụ cháy lớn: Vì sao nhân tính không bằng trời tính?
Sự đời rối ren vô tận, vận số mịt mùng chẳng thể trốn thoát. Nhìn lại quá khứ, chúng ta không thể không thừa nhận rằng, có những việc trong cuộc sống mà chúng ta không thể hoàn toàn kiểm soát được.
Mới đây, tại Los Angeles, thành phố tràn ngập ánh nắng và sức sống này, trận cháy lớn liên tục đã thiêu rụi vô số nhà cửa, khiến nhiều người mất nhà cửa, gây ra thiệt hại kinh tế to lớn. Thế nhưng, khi đối mặt với thảm họa này, nỗ lực của con người lại thật bất lực và nhỏ bé. Điều này khiến người ta không khỏi cảm thán: "Chẳng phải đây chính là số mệnh sao?"
Vậy 'nhân tính' là gì? 'Trời tính' là gì? Vì sao lại nói "nhân tính không bằng trời tính"? Hãy cùng suy ngẫm nhé.
Hai câu chuyện và bài học
Theo ghi chép trong Mộng Khê Bút Đàm của Thẩm Quát thời Tống, có một viên quan tên là Lý Sĩ Hành đi sứ Cao Ly. Ông là người thanh liêm, không quan tâm đến lễ vật mà Cao Ly tặng, đều ủy thác cho vị Phó sứ đi cùng xử lý. Tuy nhiên, vị Phó sứ này là người tham lam và bất trung thực.
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, hai người cùng nhau trở về nước bằng thuyền. Vì đáy thuyền bị rò rỉ nước, Phó sứ liền lấy của cải của Lý Sĩ Hành lót dưới đáy thuyền, còn của cải của mình thì để lên trên, để tránh bị ướt. Trên đường đi, thuyền gặp phải cuồng phong, suýt chút nữa là bị lật. Thủy thủ khuyên nên vứt bỏ của cải trên thuyền để giảm bớt trọng lượng. Trong lúc nguy cấp, Phó sứ vội vàng vứt hết của cải xuống biển, không hề chọn lựa. Đến khi trời yên biển lặng, mới phát hiện ra mình đã vứt hết của cải của mình, còn của cải của Lý Sĩ Hành vì được lót dưới đáy thuyền nên không hề bị hư hại.
Câu chuyện khác kể về một bà thôn phụ có được một giỏ trứng, trong lòng tính toán rằng những quả trứng này sau khi nở thành gà con có thể đổi lấy tài sản, trên đường đi bà mơ mộng về cuộc sống tốt đẹp trong tương lai. Ai ngờ bị đá vấp ngã, trứng trong giỏ đều bị vỡ tan tành, giấc mộng đẹp tan thành mây khói.
Hai câu chuyện này cho chúng ta biết: Người tuy có thể tính toán tinh vi, nhưng thường không thể nắm bắt được những biến đổi phức tạp của thiên thời, địa lợi, nhân hòa. Kế hoạch không theo kịp sự thay đổi, quá chấp vào những tính toán nhỏ nhặt của mình, ngược lại có thể khiến bản thân rơi vào khốn cảnh.
Thế nào là 'nhân tính'?
'Nhân tính' chỉ những kế hoạch và sắp xếp do con người tự thiết kế dựa trên kinh nghiệm, cảm xúc và mục tiêu cá nhân. Cho dù là quy hoạch ngắn hạn trong cuộc sống hay mục tiêu dài hạn của cuộc đời, những nhân tính này thường mang tính tư lợi, sẽ không làm thăng hoa sinh mệnh của chúng ta, không phù hợp với quy luật vận hành tự nhiên, cũng không công bằng.
'Nhân tính' thường không thể lường trước được những biến số. Ví dụ như trận cháy rừng ở Los Angeles, trận đại hỏa hoạn này dù là do biến đổi khí hậu, thay đổi thảm thực vật hay nguồn lửa ngẫu nhiên do hoạt động của con người gây ra, những yếu tố này xen kẽ vào nhau, thường khó lường trước được. Dù lính cứu hỏa có cố gắng hết sức, người dân có chuẩn bị trước, nhưng sau khi gió lớn thổi bùng ngọn lửa, mọi nỗ lực đều trở nên quá nhỏ bé. Khả năng của con người trước tự nhiên là có hạn.
Trời tính là gì?
Trời tính chỉ quy luật vận hành của tự nhiên, là định luật tuần hoàn nhân quả thiện ác. Một trong những sự tính toán của trời là sự tích lũy đức hạnh. Đức có thể bảo vệ cả đời một người, người có đức hạnh cao thượng thường có thể hóa nguy thành an. Thiên tính lấy nhân quả thiện ác làm chuẩn mực, tất cả sinh mệnh đều có thể nhận được sự đối đãi công bằng và cơ hội thăng hoa trong đó, còn người tư lợi có thể gặp báo ứng nhân quả.
Thiên tính lấy công bằng và từ bi làm nền tảng. Chúng ta không thể hoàn toàn hiểu được sự sắp đặt của trời, nhưng có thể chắc chắn rằng, trời sẽ trả công cho người cần cù, thiện ác có báo ứng. Thuận theo đạo trời mới có thể tốt hơn đối mặt với những thăng trầm của cuộc đời.
Dưới "nhân tính không bằng trời tính", con người nên làm gì? Con người ở dưới quy tắc của trời, "người làm, trời nhìn, quy tắc của trời không thể phá vỡ".
Tự cường bất tức, nỗ lực không ngừng: Kinh Dịch viết: "Trời vận hành mạnh mẽ, người quân tử lấy tự cường bất tức". Người quân tử chỉ có chăm chỉ nỗ lực mới có thể nhận được sự chiếu cố của đạo trời, chứ không phải dựa vào tính toán, cố gắng lảng tránh những gì nên bỏ ra.
Hậu đức tải vật, tu dưỡng đức hạnh: "Đất thế Khôn, người quân tử lấy hậu đức tải vật". Hậu đức là nền tảng để tiếp nhận mệnh trời, chỉ có tu dưỡng đức hạnh, lòng mang khiêm tốn, mới có thể gánh vác sự ban tặng và sắp đặt của trời.
Thanh tâm quả dục, thuận theo tự nhiên: Tránh quá chấp vào tư lợi cá nhân, giữ cho tâm hồn trong sạch và lương thiện, mới có thể thích ứng tốt hơn với sự thay đổi của mệnh trời, cộng hưởng cùng tần số với trời đất.
"Nhân tính không như trời tính", không phải phủ định sự nỗ lực của con người, mà là nhắc nhở chúng ta phải kính sợ trời đất, thuận theo đạo trời trong khi nỗ lực. Ý nghĩa của cuộc đời không nằm ở việc hoàn toàn nắm bắt, mà là ở việc không ngừng thăng hoa bản thân trong mệnh trời.
Khi chúng ta hiểu được đạo lý "trời trả công cho người cần cù, hậu đức tải vật", chúng ta có thể sống thanh thản và ung dung trong dòng lũ vận mệnh không thể kiểm soát. Chúng ta phải nhớ rằng: người thiện, người khinh, trời không khinh; người ác, người sợ, trời không sợ. Người có thiện niệm, trời ắt phù hộ; người nếu trung hậu, phúc ắt theo cùng!
Người già thích nói "tích đức tổn đức", lời này rất đúng, văn hóa truyền thống Trung Quốc uyên thâm đầy trí tuệ. Vinh hoa phú quý không phải tranh giành mà có, là do tích đức mà ra. Người có bao nhiêu đức, có bấy nhiêu phúc, vô đức không được, mất đức tiêu tan.
Theo Soundofhope
Minh Nguyệt
