Vì sao Dante được coi là quý giá trong mắt các vị Thần? Phân tích dựa trên kiệt tác "Thần Khúc"

"Thần Khúc" (Divine Comedy), một thiên anh hùng ca vĩ đại của Dante Alighieri, nhà thơ lỗi lạc nhất thời kỳ phục hưng Ý, đã trường tồn hơn bảy thế kỷ. Sự ra đời của kiệt tác này bắt nguồn từ việc ba nữ thần trên thiên giới giải cứu Dante khi ông rơi vào tuyệt vọng.

Dante, tự nhận mình chỉ là một người bình thường giữa muôn vàn người, đã tự hỏi tại sao lại được các vị thần quan tâm đến vậy. Bài viết này sẽ phân tích những yếu tố khiến ông trở nên quý giá trong mắt họ.

Dante và sự sáng tác của "Thần khúc"

Dante Alighieri (tiếng Ý: Dante Alighieri; 1265 - 1321) sinh ra trong một gia đình quý tộc sa sút ở Florence. Từ khi còn trẻ, ông đã chăm chỉ học tập và trở nên uyên bác. Trong suốt cuộc đời của ông, nước Ý luôn trong tình trạng hỗn loạn và chiến tranh. Khi còn trẻ, ông nhiệt tình tham gia vào các hoạt động xã hội và được bầu làm một trong những quan chức hành chính của Cộng hòa Florence, nhiệm kỳ hai tháng. Sau đó, ông bị lưu đày vì mất quyền lực trong cuộc xung đột giữa các phe phái chính trị và tôn giáo, và không bao giờ trở lại Florence nữa.

Tuy nhiên, trong suốt 14 năm bị lưu đày, ông đã hoàn thành việc viết sử thi đồ sộ "Thần khúc". Ông đặt tên cho sử thi này là "Hài kịch", có nghĩa là một câu chuyện có kết thúc có hậu. Sau này, người đời thêm hai chữ "Thần thánh" vào, trở thành "Thần khúc".

Tác phẩm sử thi bao gồm ba phần: Địa ngục; Luyện ngục; và Thiên đường, cùng với một khúc mở đầu. Tác phẩm kể về câu chuyện khi tác giả đang ở trong thời khắc đen tối và tuyệt vọng nhất của cuộc đời, nữ thần đã xuất hiện cứu giúp và sắp xếp cho ông một cuộc hành trình qua Địa ngục và Luyện ngục, và sau đó, ông may mắn được du ngoạn Thiên đường.

Trải nghiệm kỳ diệu và trọn vẹn này đã mở ra cánh cửa đến một thế giới khác cho hậu thế. Những điều Dante ghi lại trong tác phẩm giống như một cuốn hồi ký chính xác và chi tiết, mang ý nghĩa sâu sắc, khiến người đọc phải suy ngẫm. Tác phẩm được coi là một cuốn sách thức tỉnh thế giới xuất sắc. Trong hơn bảy trăm năm qua, nó đã được lưu truyền rộng rãi và được đánh giá cao.

Câu chuyện bắt đầu với việc lạc lối trong rừng

Thần Khúc là một bài thơ đầy tính biểu tượng. Câu chuyện bắt đầu với việc ông bị lạc trong rừng. Dante viết ở đầu bài thơ rằng, ông đã đi qua một nửa cuộc đời, đột nhiên nhận ra mình đang mắc kẹt trong một khu rừng tối tăm, lạc lối khỏi con đường đúng đắn. Khu rừng đó tượng trưng cho sự hỗn loạn của nước Ý mà ông đã trải qua. Nhà thơ cảm thấy khu rừng này: "Thật đáng sợ, khiến người ta kinh hãi."

Mặc dù lạc lối, ông vẫn khao khát được leo lên một đỉnh núi chói lọi muôn vàn tia nắng (tượng trưng cho đạo đức), ánh sáng rực rỡ đó đến từ một hành tinh (tượng trưng cho thiên đường của Chúa), hành tinh đó là nguồn gốc của hạnh phúc.

Nhưng một con sư tử (tượng trưng cho tham vọng), một con báo (tượng trưng cho sự hưởng thụ) và một con sói cái (tượng trưng cho lòng tham) đột nhiên xuất hiện, chặn đường ông ta. Những con thú hoang đói điên cuồng, từng bước ép sát anh ta, khiến ông ta "kinh hãi", "đau khổ vô cùng", "không ngừng khóc lóc", gần như sụp đổ hoặc bị chúng ăn thịt!

Linh hồn của nhà thơ La Mã cổ đại Virgil xuất hiện

Trong lúc tuyệt vọng, linh hồn của nhà thơ La Mã cổ đại Virgil xuất hiện. "Ta sẽ cứu ngươi khỏi con thú dữ này, kẻ dám cản đường ngươi tiến thẳng lên ngọn núi hùng vĩ kia."

Virgil nói với anh ta: "Để thoát khỏi đây, anh nên tìm một con đường mới. Chính sự đố kỵ đã thả ba con thú hoang này ra khỏi địa ngục. Một ngày nào đó, những chú chó săn đại diện cho trí tuệ, đức hạnh và lòng nhân từ sẽ đuổi những con thú trở lại địa ngục. Bây giờ tôi sẽ giúp anh thoát khỏi khó khăn theo ý trời, sau khi kết thúc hành trình địa ngục và luyện ngục, sẽ có những thiên thần khác đưa anh vào thiên đường."

Đối mặt với sự xuất hiện đột ngột của linh hồn nhà thơ La Mã cổ đại Virgil mà ông tôn kính và sự sắp đặt của thiên đường, sau cảm giác ban đầu thoát khỏi cái chết trong gang tấc, Dante đã sinh ra sự nhút nhát và nghi ngờ: "Tôi không phải là một anh hùng thiêng liêng, tại sao tôi phải đến đó? Ai cho phép tôi làm điều này? Bản thân tôi và những người khác sẽ không tin rằng tôi có đủ tư cách."

Virgil giải thích với anh rằng lý do anh đến cứu anh là vì anh được một thánh nữ xinh đẹp sai đến, người phụ nữ đó chính là Beatrice, nữ thần mà Dante luôn yêu mến.

Tại sao các nữ thần lại sủng ái anh ta đến vậy?

Bây giờ chúng ta đến phần trọng tâm của bài viết, hãy cùng chậm lại một chút để cảm nhận sâu sắc tình yêu thương và lòng trắc ẩn mà các nữ thần dành cho Dante:

Beatrice là tri kỷ tinh thần mà Dante đã yêu từ thời niên thiếu, qua đời năm 24 tuổi. Tác giả không đi sâu vào mối quan hệ của họ khi còn sống, nhưng có thể thấy Beatrice đối với Dante là một sự tồn tại hoàn hảo.

Đây là những gì Beatrice đã nói với Virgil, và Virgil sau đó đã kể lại cho Dante:

"Nữ thần Từ Bi trên Thiên đàng thương xót người này đang gặp nguy hiểm,
Sai ta đến mời ngươi đi giải cứu, để anh ta thoát khỏi hiểm nghèo,
Vì vậy, bà đã phá vỡ luật lệ nghiêm ngặt của Thiên giới là không can thiệp vào trần thế.
Nữ thần gọi Lucia đến trước mặt,
Và nói: 'Bây giờ tín đồ trung thành của con cần con,
Ta giao anh ta cho con chăm sóc.'
Lucia căm ghét mọi hành vi tàn bạo,
Cô ấy ngay lập tức đứng dậy và đến tìm ta,
Khi ta đang ngồi cùng với Rachel của thời xưa,
Cô ấy nói: 'Beatrice, nữ thần được Chúa thực sự ca ngợi!
Tại sao người không đi cứu người mà người yêu quý đến vậy?
Anh ấy đã từng vì người mà thoát khỏi đám đông tầm thường của thế giới.
Chẳng lẽ người không nghe thấy tiếng khóc đau khổ của anh ấy?
Chẳng lẽ người không nhìn thấy Thần Chết đang đe dọa anh ấy?
Thần Chết đang ẩn nấp trong những con sóng dữ dội của dòng sông, mạnh mẽ hơn cả biển cả!'
Không ai trên thế giới này,
Sau khi nghe những lời này sẽ hành động nhanh chóng như ta,
Cố gắng tìm kiếm sự an toàn, tránh xa tai họa,
Ta đã rời khỏi Thiên đàng hạnh phúc của mình và xuống đây."

Thần chỉ nhìn nhân tâm, gian nan mới thử thách lòng người

Thông qua lời kể của Virgil, ta thấy ba nữ thần đều tha thiết muốn cứu Dante. "Nữ thần Từ Bi" không được nêu tên trong thơ, nhưng rõ ràng bà có địa vị cao nhất, thấu hiểu mọi điều về Dante.

Bà biết Lucia (vị thánh tử vì đạo bị móc mắt vì đức tin nhưng vẫn kiên trung) là nữ thần Dante tôn sùng, biết anh đang tuyệt vọng, biết anh suy nghĩ gì. Bà biết dù trong hoàn cảnh đen tối kinh hoàng, Dante vẫn hướng về đạo đức cao thượng, tin vào Chúa. Trong lòng anh, thiên đường của Chúa là nguồn gốc của ánh sáng và hạnh phúc.

Và Lucia biết rằng Dante đã từ lâu xa rời thế tục, cô nhận lệnh và ngay lập tức tìm Beatrice. Beatrice tất nhiên hiểu rõ cảnh giới tinh thần của Dante, cô vội vã xuống tầng thấp tìm Virgil.

Từ đây chúng ta thấy rằng, ngay cả khi Dante đang ở trong tình cảnh tuyệt vọng, Chúa vẫn là ánh sáng trong tâm hồn ông, và đạo đức vẫn là mục tiêu mà ông hướng tới.

Khi mọi người xung quanh đều hiểu và đồng tình, việc tin tưởng và tôn kính là điều dễ dàng. Nhưng khi bị mọi người phản đối, thậm chí bị bức hại trong bóng tối (bị lưu đày), trong những thời khắc sinh tử, vẫn giữ vững niềm tin và sự tôn kính, không đi theo dòng chảy xấu xa, là điều không hề dễ dàng.

Chính trong những thử thách gian nan, lòng người mới được tôi luyện rõ nét nhất. Ba nữ thần của thiên đường quyết định cứu Dante khỏi tình cảnh tuyệt vọng chính là vì sự kiên định của ông đối với Chúa, sự khao khát hướng về thiên đường, đặc biệt đáng quý trong bối cảnh tăm tối đó.

Mặc dù Dante không phải là một tu sĩ chuyên nghiệp tu hành trong tu viện, mà là một thành viên bình thường trong xã hội, bản thân ông cũng không cho rằng mình có tư cách như vậy, ông rất khiêm tốn, đây cũng là điều mà Chúa yêu thích. Chúa không quan tâm đến việc một người đã thực hiện nghi lễ nào, mặc áo choàng của một nhà sư, hay thậm chí đội vương miện của giáo hoàng, quỳ lạy và đốt hương, Chúa coi trọng trái tim của một người. Trong "Thần khúc" đã mô tả nhiều giáo sĩ đau khổ ở các tầng địa ngục khác nhau, thậm chí cả giáo hoàng cũng có tên trong danh sách.

Trong xã hội ngày nay, chúng ta thường nghe thấy những câu nói như: "Tôi đã tin theo Chúa Kitô, đã được rửa sạch mọi tội lỗi, và Chúa nhân từ sẽ bảo vệ tôi bình an suốt đời." Niềm tin vào Chúa là điều đáng quý, nhưng nghĩ rằng chỉ cần một nghi lễ là có thể yên tâm hưởng thụ sự che chở của Chúa, thì đó lại là một sự hiểu lầm lớn về đức tin. Nếu vẫn chưa hiểu rõ, hãy cùng Dante bước vào hành trình qua Địa ngục, Luyện ngục và Thiên đường, chắc chắn bạn sẽ có những nhận thức sâu sắc hơn.

Theo bước chân của Dante, cảm nhận lòng từ bi và sự oai nghiêm của Chúa

Ngoài ra, một điểm đặc biệt đáng chú ý là bài thơ đề cập rằng, để cứu anh ta, nữ thần từ bi thậm chí còn phá vỡ quy tắc bất di bất dịch của thiên đường.

Đây có lẽ ám chỉ đến việc sắp xếp một cuộc hành trình qua Địa ngục và Thiên đường của Dante, một nhiệm vụ phi thường. Như chúng ta có thể thấy từ chính bài thơ, ranh giới giữa các cõi của Địa ngục và Thiên đường là rất rõ ràng và không thể vượt qua. Tuy nhiên, Dante lại được sắp xếp để đi qua từng cõi, quả là một sự sắp đặt đặc biệt và quan trọng.

Người bình thường có thể nghĩ rằng sử thi này chỉ là sản phẩm tưởng tượng của Dante, nhưng đối với những người tu luyện chân chính trong Đại Pháp, họ có thể thấy nhiều chi tiết mà người thường không nhận ra lại phù hợp với những nguyên lý sâu sắc của giới tu luyện, không phải thứ có thể viết ra chỉ bằng trí tưởng tượng.

Và kết quả của sự sắp xếp này là sự ra đời của kiệt tác này, liệu có phải là Chúa đã mượn tay Dante để thể hiện lòng từ bi và sự chỉ dẫn của Ngài đối với con người không?

Đặc biệt trong thời điểm nhân loại đặc biệt cần sự dẫn dắt tinh thần này, sau hơn 700 năm lưu truyền, ý nghĩa hiện thực sâu sắc của sử thi này không những không hề giảm đi mà còn ngày càng trở nên sâu sắc hơn. Hy vọng trong quá trình giải thích tác phẩm tiếp theo, bạn có thể cùng tôi theo bước chân của Dante để cảm nhận lòng từ bi và uy nghiêm của Chúa.

Theo Soundofhope
Minh Nguyệt