“Tăng Quảng Hiền Văn”: 10 câu nói chứa đựng trí huệ sâu sắc của bậc hiền nhân

“Tăng Quảng Hiền Văn” là một áng văn cổ tập hợp lại tất cả những thành ngữ tục ngữ, những câu nói trong dân gian xen lẫn với các lời dạy của bậc thánh hiền, chứa đựng nhiều triết lý nhân sinh và đạo lý cao thâm…

Trong sách, có rất nhiều câu ngắn gọn chỉ với vài từ nhưng lại là học vấn mà mỗi người đều nên biết trong cuộc sống hàng ngày. Đây là một cuốn kinh điển đáng để chúng ta đọc và nghiền ngẫm sâu sắc.

Dưới đây là 10 câu tinh túy trong cuốn sách, cũng là lời giáo huấn, đúc rút kinh nghiệm của người xưa, vẫn vô cùng hữu ích cho chúng ta hiện nay.

01. Gặp người hãy nói ba phần, không thể nói ra tất cả những điều nghĩ trong lòng.

Giải nghĩa: Khi nói chuyện với người khác, hãy chừa lại khoảng trống, đừng nói tất cả những gì bạn nghĩ.

Cảm ngộ: Tâm hãm hại người không được có, tâm phòng bị người không thể thiếu. Khi đối xử với mọi người, bạn hãy thản nhiên trung thực, nhưng cũng không thể lơ là phòng bị.

Trước những mối quan hệ phức tạp giữa người với người, thận trọng từ lời nói đến việc làm thì mới tránh được rắc rối không hay.

02. Sức yếu thì chớ vác nặng, lời nhẹ cân thì đừng khuyên người.

Giải nghĩa: Nếu bạn là người yếu sức, thì đừng mang vác nặng, nếu lời nói của bạn không được coi trọng thì đừng thuyết phục người khác. Đừng kết giao với những người giàu có nếu bạn không có tiền, và đừng tìm kiếm sự giúp đỡ của người thân, bạn bè khi gặp khó khăn.

Cảm ngộ: Vô luận làm người hay làm việc, thì cũng phải biết lượng sức mà làm. Đặt mình vào đúng vị trí, đặc biệt khi nói những lời trái ngược với người khác, thì hãy nghĩ đến sức nặng của bản thân. 

03. Vẽ hổ vẽ da khó vẽ xương, biết người biết mặt không biết lòng

Giải nghĩa: Vẽ hình dạng con hổ thì rất dễ, nhưng vẽ được xương cốt của nó thì lại rất khó, quen thuộc diện mạo của một người thì rất dễ, nhưng hiểu được lòng người lại rất khó.

Cảm ngộ: Bạn không thể đoán được người ta đang nghĩ gì trong lòng. Cũng giống kiểu “miệng nam mô bụng bồ dao găm” của Lý Lâm Phủ thời nhà Đường. Đánh giá một người qua tướng mạo hay vẻ ngoài của họ, thể nào cũng có sai sót.

Lòng người, mãi luôn thứ khó đoán biết nhất trên đời.

Đúng như câu: Trên đời có hai thứ không thể nhìn thẳng: một là mặt trời, hai là lòng người.

04. Rượu say không nói - người quân tử; tiền tài phân minh - kẻ trượng phu

Giải nghĩa: Khi uống rượu mà không nói ra những lời nhảm nhí, vớ vẩn, ấy mới thật sự là người quân tử. Tiền bạc phân minh rõ ràng mới trang là nam tử hán đích thực.

Cảm ngộ: Sau khi uống rượu dù có phơi bày ruột gan, cũng phải biết chừng mực. Không tham lam chiếm giữ, mới thật là kẻ trượng phu.

05. Nghèo ở phố xá không ai hỏi, giàu ở núi sâu có họ hàng 

Giải thích: Khi nghèo khổ dù sống ở thành thị sầm uất cũng không ai để ý; đến khi giàu có rồi, dù là sống nơi rừng sâu núi thẳm cũng có người tới tận cửa nhà nhận là người thân họ hàng.

Cảm ngộ: Người ta khi nghèo ở ngã tư đường dùng đến chục cái móc cũng không móc được người thân họ hàng; còn khi giàu có rồi dù ở trong rừng sâu núi thẳm, có dùng gậy gộc cũng không thể xua đuổi được những khách khứa và bạn bè vô nghĩa. Thói đời nóng lạnh, xưa nay đều như vậy cả.

06. Có rượu có thịt lắm anh em, chẳng may nguy khốn hỏi còn được ai?

Giải nghĩa: Khi bạn có rượu có thịt, thì có rất nhiều anh em vây quanh bạn, nhưng khi bạn gặp chuyện nguy khốn thì lại chẳng thấy bóng dáng ai cả.

Cảm ngộ: Bạn cảm thấy tình bạn là vô giá, nhưng vẫn luôn có kẻ thích đo lường tình bạn bằng đồng tiền. Bạn cho rằng hai bên cần phải chân thành với nhau, thì luôn có người trở mặt nhanh như chớp.

Thêu hoa trên gấm thì dễ, đưa nhau than sưởi trong cảnh tuyết rét mới khó, đây là sự thật đắng lòng ở thế gian.

07. Ai không có người nói sau lưng, có ai chưa từng bàn luận người?

Giải nghĩa: Người sống ở đời, thử hỏi có ai chưa từng bị người khác bàn tán sau lưng? Có ai chưa từng bình luận  người thứ ba trước mặt người khác?

Cảm ngộ: Trên đời không có sự việc nào là không bị mang ra bàn luận, cũng không có người nào là không bị người ta nói sau lưng. Miệng lưỡi thế gian chúng ta không thể kiểm soát, nhưng chúng ta có thể ôm giữ một tâm thái bình thản để quan sát mọi sự hỗn loạn đó.

Chúng ta không thể kiểm soát miệng lưỡi của người khác, nhưng chúng ta có thể kiểm soát tâm trạng của chính mình. 

08. Tha thứ cho người không phải kẻ dại, kẻ dại sẽ không tha thứ cho người

Giải nghĩa: Có thể tha thứ cho người khác không phải là kẻ ngốc, kẻ ngốc thực sự là kẻ luôn tính toán chi li, so đo với người khác, và sẽ không có chuyện bỏ qua cho người khác.

Cảm ngộ: Bỏ qua được cho người thì nên bỏ qua. Khoan  thứ cho người khác không phải là việc làm dại dột, người biết tha thứ là người khôn ngoan chứ không phải là kẻ ngu ngốc.

Có triết gia từng nói rằng: Bàn tay trao tặng hoa hồng bao giờ cũng phảng phất hương thơm, đây chính là vẻ đẹp của lòng tha thứ.

09. Người nói chuyện thị phi chính là kẻ thị phi

Giải nghĩa: Người đến tìm bạn nói lời thị phi về người khác, người này mới chính là người chuyên đi gieo rắc thị phi.

Cảm ngộ: Hãy cảnh giác với những kẻ thích "buôn chuyện" và hay gieo rắc sự bất hòa. Hiểu biết của con người sẽ bị kẻ đó làm sai lệch, cuộc sống sẽ bị làm cho ô yên chướng khí.

Không nói những lời thị phi, biết giữ mồm giữ miệng, đây là tu dưỡng đạo đức quý giá của một người.

10. Chỉ làm việc tốt, đừng hỏi chuyện tương lai

Giải nghĩa: Hãy cứ một lòng một dạ làm những điều tốt đẹp, đừng quan tâm tương lai sẽ thế nào.

Cảm ngộ: Giúp đỡ người khác trong lúc nguy nan là một tình cảm cao quý, không đòi hỏi hồi đáp nào là một thái độ ký trí. Bớt một phần tính toán chi li, sẽ nhiều hơn một phần vui sướng hạnh phúc.

Mỗi một câu trong "Tăng Quảng Hiền Văn" đều là kết tinh trí tuệ của các bậc hiền nhân sau khi đúc kết lại.

Mỗi câu trong sách không dài, không đòi hỏi nhiều thời gian, nhưng mỗi một câu đọc được trong quyển sách lại là những đúc kết sâu sắc về kinh nghiệm nhân sinh trong thực tiễn cuộc sống trong một thời gian dài của mọi người.

Danh nhân Lương Hồng Đạt từng nhận xét về quyển "Tăng Quảng Hiền Văn" như sau: “Những đạo lý trong đây sẽ không bao giờ lỗi thời. Càng sống, bạn sẽ càng nhận thấy rằng, những điều nói trong này đều là những triết lý sâu sắc của đời người”.

Theo 163.com
Thiện Quân biên dịch