Vì sao cuộc bầu cử ở Venezuela lại quan trọng với phần còn lại của thế giới?

Tương lai của Venezuela đang bị đe dọa. Các cử tri sẽ quyết định vào Chủ Nhật này (28/7) rằng liệu có nên bầu lại Tổng thống Nicolas Maduro, người đã có 11 năm tại vị hay sẽ bầu cho phe đối lập và cho họ một cơ hội để thực hiện lời hứa để đưa đất nước thoát ra khỏi sự sụp đổ kinh tế và buộc hàng triệu người phải di cư.

Các đảng đối lập vốn chia rẽ sâu sắc đã hợp nhất đằng sau một ứng cử viên duy nhất, và tạo cho Đảng Xã hội Thống nhất Venezuela thách thức bầu cử nghiêm trọng nhất trong cuộc bầu cử tổng thống trong nhiều thập kỷ.

Ông Maduro đang bị thách thức bởi cựu nhà ngoại giao Edmundo González Urrutia, người đại diện cho phe đối lập đang trỗi dậy, và tám ứng cử viên khác. Những người ủng hộ Maduro và Gonzalez đã đánh dấu sự kết thúc của mùa vận động chính thức vào thứ năm bằng các cuộc biểu tình lớn tại thủ đô Caracas.

Sau đây là một số lý do tại sao cuộc bầu cử lại quan trọng với thế giới:

Tác động di cư

Cuộc bầu cử sẽ tác động đến dòng di cư bất kể người chiến thắng là ai.

Sự bất ổn ở Venezuela trong thập kỷ qua đã thúc đẩy hơn 7,7 triệu người di cư, mà cơ quan tị nạn của Liên Hợp Quốc mô tả là cuộc di cư lớn nhất trong lịch sử gần đây của Mỹ Latinh. Hầu hết những người di cư Venezuela đã định cư ở Mỹ Latinh và Caribe, nhưng họ ngày càng hướng đến Hoa Kỳ.

Một cuộc thăm dò toàn quốc do công ty nghiên cứu Delphos có trụ sở tại Venezuela tiến hành vào tháng 4 cho thấy, khoảng một phần tư người dân Venezuela đang nghĩ đến việc di cư nếu Maduro lại thắng cử. 

Trong số đó, khoảng 47% cho biết chiến thắng của phe đối lập sẽ khiến họ ở lại, nhưng cũng có khoảng 47% cho biết nền kinh tế được cải thiện sẽ giúp họ ở lại quê hương (Cuộc thăm dò có biên độ sai số cộng hoặc trừ 2 phần trăm).

Lãnh đạo phe đối lập chính không có tên trong danh sách bỏ phiếu

Cái tên được nhắc đến nhiều nhất trong cuộc đua không có trên lá phiếu: María Corina Machado. 

Cựu nhà lập pháp này nổi lên như một ngôi sao đối lập vào năm 2023, lấp đầy khoảng trống để lại khi thế hệ lãnh đạo đối lập trước đó chạy trốn lưu vong. Những cuộc tấn công có nguyên tắc của bà vào tình trạng tham nhũng và quản lý yếu kém của chính phủ đã tập hợp hàng triệu người Venezuela bỏ phiếu cho bà trong cuộc bầu cử sơ bộ của phe đối lập vào tháng 10.

Nhưng chính quyền Maduro tuyên bố cuộc bầu cử sơ bộ là bất hợp pháp và mở cuộc điều tra hình sự đối với một số người tổ chức. Kể từ đó, chính quyền đã ban hành lệnh bắt giữ một số người ủng hộ Machado và bắt giữ một số nhân viên của bà María Corina Machado. Và tòa án tối cao của Venezuela đã xác nhận quyết định loại Bà ra khỏi cuộc bỏ phiếu.

Tuy nhiên, bà Machado vẫn tiếp tục vận động tranh cử, tổ chức các cuộc mít tinh trên toàn quốc và biến lệnh cấm ứng cử của bà thành biểu tượng cho sự mất mát quyền lợi và sự “ tổn thương” mà nhiều cử tri đã cảm thấy trong hơn một thập kỷ. Bà đã ủng hộ Edmundo González Urrutia, một cựu đại sứ chưa bao giờ giữ chức vụ công, giúp phe đối lập đoàn kết lại .

Họ đang cùng nhau vận động tranh cử với lời hứa cải cách kinh tế nhằm thu hút hàng triệu người đã di cư trở về kể từ khi Maduro trở thành tổng thống vào năm 2013.

González bắt đầu sự nghiệp ngoại giao của mình với tư cách là trợ lý cho đại sứ Venezuela tại Hoa Kỳ vào cuối những năm 1970. Ông được điều đến Bỉ và El Salvador, và làm đại sứ của Caracas tại Algeria. Chức vụ cuối cùng của ông là đại sứ tại Argentina trong nhiệm kỳ tổng thống của Hugo Chávez, bắt đầu vào năm 1999.

Tại sao tổng thống Nicolas Maduro đang gặp khó khăn?

Uy tín của ông Maduro đã giảm sút do cuộc khủng hoảng kinh tế gây ra bởi giá dầu giảm, tham nhũng và tình trạng quản lý yếu kém của chính phủ.

Ông Maduro vẫn có thể trông cậy vào một nhóm những người trung thành, được gọi là Chavistas, bao gồm hàng triệu công chức và những người khác có doanh nghiệp hoặc việc làm phụ thuộc vào nhà nước. Nhưng khả năng đảng của ông sử dụng quyền tiếp cận các chương trình xã hội để khiến mọi người bỏ phiếu đã giảm đi khi nền kinh tế suy yếu .

Tổng thống Nicolas Maduro là người thừa kế của Hugo Chávez, một nhà xã hội chủ nghĩa nổi tiếng, người được cho là có xu hướng đầu với Hoa Kỳ.

Trong lúc bị ung thư, ông Chávez đã đích thân chọn ông Maduro làm tổng thống lâm thời sau khi ông qua đời. Ông Maduro đảm nhiệm vai trò tổng thống vào tháng 3 năm 2013, và tháng sau đó, ông đã giành chiến thắng sít sao trong cuộc bầu cử.

Ông Maduro đã tái đắc cử vào năm 2018, trong một cuộc bầu cử bị cáo buộc là gian lận. Chính phủ của ông đã cấm các đảng đối lập và chính trị gia nổi tiếng nhất của Venezuela tham gia và, vì thiếu sân chơi bình đẳng. Phe đối lập lúc đó đã kêu gọi cử tri tẩy chay cuộc bầu cử.

Những động thái này trở thành một phần lý do Hoa Kỳ sử dụng để áp đặt các lệnh trừng phạt kinh tế làm tê liệt ngành công nghiệp dầu mỏ quan trọng của nước này.

Ngành công nghiệp dầu mỏ bị quản lý yếu kém

Venezuela có trữ lượng dầu thô đã được chứng minh lớn nhất thế giới, nhưng sản lượng của nước này đã giảm trong nhiều năm, một phần nguyên nhân đến từ sự quản lý yếu kém của chính phủ và tình trạng tham nhũng tràn lan trong công ty dầu khí nhà nước.

Vào tháng 4/2024, chính phủ Venezuela tuyên bố bắt giữ Tareck El Aissami, Bộ trưởng dầu mỏ từng nắm quyền lực và là đồng minh của Maduro, vì một âm mưu bị cáo buộc khiến hàng trăm triệu đô la tiền thu được từ dầu mỏ biến mất.

Cùng tháng đó, chính phủ Hoa Kỳ đã áp đặt lại lệnh trừng phạt đối với ngành năng lượng của Venezuela. Động thái này diễn ra sau khi ông Maduro và các đồng minh của mình sử dụng quyền kiểm soát hoàn toàn của đảng cầm quyền đối với các thể chế của Venezuela để phá hoại thỏa thuận cho phép bầu cử tự do. Trong số những hành động đó, họ đã ngăn bà Machado đăng ký làm ứng cử viên tổng thống và bắt giữ và đàn áp các thành viên trong nhóm của Bà.

Các lệnh trừng phạt khiến các công ty Hoa Kỳ không được phép kinh doanh với Petróleos de Venezuela SA do nhà nước quản lý, hay còn gọi là PDVSA, nếu không có sự cho phép trước của Bộ Tài chính Hoa Kỳ. Và điều này dẫn đến kết quả của cuộc bầu cử có thể quyết định liệu các lệnh trừng phạt đó có tiếp tục được áp dụng hay không.

Một sân chơi không cân bằng

Một cuộc bầu cử tổng thống tự do và công bằng hơn có vẻ như là một khả năng đã từng diễn ra vào năm ngoái, khi chính phủ Maduro đồng ý hợp tác với liên minh Nền tảng Thống nhất do Hoa Kỳ hậu thuẫn để cải thiện các điều kiện bầu cử vào tháng 10 năm 2023. 

Một thỏa thuận về các điều kiện bầu cử đã giúp chính phủ ông Maduro thoát khỏi các lệnh trừng phạt kinh tế của Hoa Kỳ đối với các ngành dầu khí và khai khoáng do nhà nước điều hành.

Nhưng vài ngày sau, chính quyền Venezuela đã coi hoạt động chính của phe đối lập là bất hợp pháp và bắt đầu ban hành lệnh bắt giữ và bắt giữ những người bảo vệ nhân quyền, nhà báo và thành viên phe đối lập.

Một nhóm điều tra do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn về các hành vi vi phạm nhân quyền tại Venezuela đã báo cáo rằng chính phủ đã tăng cường đàn áp những người chỉ trích và đối thủ trước cuộc bầu cử, bắt giữ, giám sát, đe dọa, tiến hành các chiến dịch phỉ báng và tiến hành các thủ tục tố tụng hình sự tùy tiện.

Chính phủ cũng sử dụng quyền kiểm soát các phương tiện truyền thông, nguồn cung cấp nhiên liệu của đất nước, mạng lưới điện và cơ sở hạ tầng khác để hạn chế phạm vi hoạt động của chiến dịch Machado-González.

Các hành động ngày càng gia tăng chống lại phe đối lập đã thúc đẩy chính quyền Joe Biden chấm dứt lệnh nới lỏng trừng phạt được cấp vào tháng 10 vào đầu năm nay.

Theo AP
Bảo Thư